Eritmalar. Ularning turlari. Suyultirilgan eritmalar,xossasi,osmotik bosim. Reja: Eritma turlari Eritma konsentratsiyasini ifodalash turlari

Eritmaning bug bosimi. Raul qonunlari.
Suyuqlik bilan muvozanatdagi 
bug’ning o’zgarmas haroratdagi bosimi suyuqlikning bug ‘ bosimi deyiladi. 
Suyuqlikning bug’ bosimi bilan tashqi atmosfera bosimi tenglashsa suyuqlik qaynaydi.
Toza erituvchining bug’ bosimidan eritmaning bug’ bosimi doimo past 
bo’ladi. Eritma bug’ bosimlarini o’rganish natijasida 1887 yilda fransuz fizigi Raul 
quyidagi bog’lanishni aniqladi.Raulning I-tanometrik qonuni: 
Eritma bug bosimining pasayishi eritmadagi erigan moddaning molyar qismiga 
teng. 
= N 
P 
2
P
o 
bu yerda: 
Po - toza erituvchining bug bosimi; 
P - eritmaning bug bosimi; 
N
2
- erigan moddaning molyar qismi:^ = N2 
n 
n - erigan moddaning mol miqdori; ni - 
erituvchining mol miqdori. 
Raulning II-(ebulioskopik va krioskopik) qonuni. 
Eritma qaynash haroratining ko’tarilishi va muzlash haroratining pasayishi 
eritmaning molyal konsentratsiyasiga to’g’ri proporsionaldir. 
t
qay. 
E
• 
m; t
muz. 
K
• 
m
. 
Eritmalarda zaryadlangan zarrachalar mavjudligini 1818 yilda T.Grotgus 
aniqlagan. Shuning uchun eritmalar- dan elektr toki o’tadi. Moddalarning suvdagi 
eritmalari elektr tokini o’tkazishiga qarab ular elektrolitlar va elektrolit - maslarga 

---

ajratiladi. 
Suvdagi eritmasi yoki suyuqlanmasi elektr tokini o ’tkazuvchi moddalar 
elektrolitlar deyiladi. Masalan, ko’pgina asos, kislota va tuzlar bunga misol bo’ladi. 
Suvdagi eritmasi yoki suyuqlanmasi elektr tokini o ’tkazmaydigan moddalar 
elektrolitmaslar deyiladi. Masalan, shakar va boshqa organik birikmalar shular 
jumlasidandir. 
Vant-Goff va Raul qonunlariga elektrolitmas eritmalargagina bo’ysunadi. 
Elektrolit eritmalarda tq
ay
., t
muz
., P
osm
. kabilar kutilganidan yuqori bo’lishi, molekulyar 
massasi krioskopik va ebulioskopik usullarda topilganida uning haqiqiy molekulyar 
massasidan kam bo’lishi kuzatiladi. 
Nazorat uchun savol va mashqlar. 
1.
2 litr 0,1n eritma tayyorlash uchun zichligi p=1,33 g/mol bo ’lgan 49%li fosfat 
kislota H
3
PO
4
eritmasidan qancha (ml) olish kerak? 
2.
1 l eritmada erigan moddaning ekvivalent soni (mol) qanday konsentratsiyani 
ifodalaydi? 
3.
20%li NaNO
3
eritmasidan tayyorlash uchun 400 g suvda necha gramm tuzni 
eritish kerak? 
4.
Zichligi 1,12 g/sm
1
ga teng bo’lgan 20,8%li HNO
3
eritmasini ekvivalent va 
molyar konsentratsiyasini aniqlang. Shu eritmaning 4 litrida necha gramm 
kislota bor?