Farmatsevtik yordam fanidan

Yo‘tal- 
bu hammaga ma’lum, lekin o‘ta murakkab mexanizmga ega refleks bo‘lib, nafas 
yo‘llaridan normal havoni o‘tishini yuzaga chiqarishga qaratilgan jarayondir. SHuning uchun ham 
yuqori nafas yo‘llari kasalliklarida eng ko‘p qayd etiladi. Lekin ko‘pchilik bu xolatga yuzaki qarab, 
uni ma’lum darajada bilimga ega bo‘lmagan odamlar, masalan, ota-onalar, qarindoshlar, tanishlar 
va o‘z-o‘ziga yordam ko‘rsatish orqali davolash mumkin deb xisoblaydilar. Natijada yo‘talga qarshi 
retseptsiz beriladigan dori-darmonlarni, tushunib-tushunmasdan ishlatadilar. Bunday holat mutlaqo 
noto‘g‘ri bo‘lib, turli xil nojo‘ya ta’sirlarni yuzaga chiqaradi. Bu narsa ayniqsa yosh bolalar 
amaliyotida yanada yaqqolroq ko‘zga tashlanadi. CHunki yosh bola va gudaklarda nafaqat yo‘talni 
mexanizmi, balki uning kelib chiqish sabablari ham boshqachadir. Ikkinchidan, voyaga etgan 
bemorlarga beriladigan yo‘talga qarshi preparatlarni yosh bola va go‘daklarga berish, ayniqsa 
kombinatsiyali preparatlarni berish, bemorni yo‘talga qarshi davo berish o‘rniga uni axvolini 
yomonlashtirishi mumkin.
Bunday xollarda yo‘talga qarshi preparatlarni ratsional tanlash va davolash uchun quyidagi 2 ta 
asosiy xolatga e’tibor berish kerak: 
1.
yo‘talni kelib chiqishi va yo‘tal refleksini mexanizmiga,
2.
yo‘talga qarshi berilayotgan preparatlarni ta’sir mexanizmiga. 
 
Yo‘tal-simptomi 
Yo‘tal-
reflektor nafas chiqarish bo‘lib, nafas yo‘liga shilliq, balg‘am yoki biror-bir yot 
moddalar tushganda yuzaga chiquvchi organizmning himoya reaksiyasidir. 
Qanday xollarda yo‘talni xavfli simptomlari bilan qayd qilinadi: 
1.
Kundan-kunga kuchayuvchi va bir xaftadan ortiq davom etadigan yo‘tallar, 
2.
Uzoq davom etuvchi va yuqori xarorat qayd etiluvchi yo‘tallar, 
3.
Uta yuqori xarorat (38
0
dan yuqori) bilan kechuvchi yo‘tallar, 
4.
Xansirash va nafas olinganda ko‘krakda og‘riq bilan kechuvchi yo‘tallar, 
5.
Aloxida ko‘kimtir balg‘am ajralishi bilan kechuvchi yo‘tallar, 
6.
Qon aralash balg‘am ajralishi bilan kechuvchi yo‘tallar, 
7.
Nafas siqishi xuruji bilan kechuvchi yo‘tallar, 
8.
Terlash, ovoz o‘zgarishi, xolsizlanish, kuchli yo‘tal xuruji bilan kechuvchi yo‘tal. 
YUqorida qayd etib o‘tganimizdek, yo‘talni asosiy vazifasi nafas yo‘llaridagi sekretlarni 
chiqarish bilan erkin nafas olishni engillatish va shu yo‘l bilan bronxlardan ajralib chiqayotgan 
sekretlarni mukotsiliar yo‘l-xarakat orqali tartibga solishdir yoki mukotsiliar klirensni ishga 
solishdir.

---

34