Samarqand: Samdu nashri, 2020 y. 460 b

2. Innovatsion jarayonning modellari.
Innovatsion 
jarayonlarning 
zamonaviy 
tadqiqot 
metodologiyasi 
uchta 
gipotezaga asoslangan: 
1) “texnologik surish” gipotezasi (fandan bozorga); 
2) “bozor talabi bosimi” gipotezasi (bozor ehtiyojlaridan - 
fanga); 
3) 
“interaktiv model” gipotezasi (ikkita oldingi 
yondashuvni birlashtirgan dual model). 
Mazkur uchta yondashuvni batafsil ko‘rib chiqsak. 
“Texnologik surish” gipotezasining asosiy qoidalari 
quyidagilardan iborat: 
1) ilmiy fikrni amaliyotga (bozorga) nisbatan mustaqil 
ravishda rivojlantirish va ilmiy paradigmalarning ob’ektiv ravishda 
oldindan belgilab qo‘yilgan o‘zgarishida ifodalanishi; 
2) iqtisodiy muhit (bozor ehtiyojlari) va ilmiy-texnik 
taraqqiyot o‘rtasidagi aloqalar muhim emas. 
Darhaqiqat, ilm-fan taraqqiyotining retrospektiv(o'tmishga 
nazar tashlash) tahlili dunyoda to‘rtta ilmiy inqilob sodir 
bo‘lganligini va sanoati rivojlangan mamlakatlarning texnik 
bazasida ketma-ket beshta texnik buyurtma almashtirilganligini 
ta’kidlashga imkon beradi. Har bir ilmiy inqilob, kashfiyotlar 
sonining 
avvalgi 
holati 
bilan 
taqqoslaganda 
ko‘payish 
tendentsiyasi bilan tavsiflanadi. Shu tariqa ilm-fanning rivojlanishi 
tabiatan bozorga bog‘liq bo‘lmagan ob’ektiv holat ekanligi 
anglashiladi. 
Ushbu gipoteza doirasida innovatsion jarayon g‘oyani 
fundamental, amaliy tadqiqotlar, eksperimental loyihalash va 
texnologik rivojlantirish, marketing, ishlab chiqarish hamda sotish 
bosqichlari orqali tijorat mahsulotiga izchil o‘zgartirish sifatida 
qaraladi. 

---

39 
Ilmiy g‘oyani amalga oshirish bosqichlarining bunday 
qat’iy ketma-ketligi innovatsion jarayonning chiziqli modeli bilan 
tavsiflanadi (3-rasm):