Buxoro tarixi

 
(1345-1419)
 
ham Nakshbandiya 
tariqati namoyandasi. Buxorodagi madrasalarda tahsil olgan. Kur’on, 
hadis va kalom ilmini chuqur o‘rgangan. Bahouddin Nakshband uni 
shogirdlikka qabul qiladi va «porso» (taqvodor, dindor) taxallusini 
beradi. Bahouddin Naqshband vafotidan so‘ng uning o‘rniga tariqatga 
1
Наврўзова Г., Зоиров Э. Бухорои шарифнинг етти пири. –Тошкент: Muharrir nashriyoti, 
2018. –Б.67-78.(80б)
2
Ходжа Абдухолиқ Ғиждувоний. Мақомоти Юсуф Ҳамадоний. –Тошкент: Янги аср 
авлоди, 2005. -Б.60-64.

---

129 
rahbarlik qiladi. Xoja Muhammad Porso Movarounnahr hukmdori 
Xalil Sulton bilan muloqotda bo‘ladi, Shohrux bilan esa turli 
masalalar bo‘yicha yozishmalar olib boradi. Ulug‘bek saroyida, 
shuningdek, Samarqand va Buxoroda bo‘lib o‘tadigan ilmiy 
munozaralarda qatnashib turgan. Tasavvuf va islom tarixiga oid 
«Risolai qudsiya» (Xoja Bahouddinning qudsiy kalimalari haqidagi 
risola), «E’tiqod» (E’tiqod haqida risola), «Tahqiqot» (Tasavvuf 
istilohlari bo‘yicha risola), «Tafsiri Qur’on» (Qur’on tafsiri), «Risolai 
kalifiya» (Karomatlar haqida risola), «Muxtasari tarixi Makka» 
(Makka shahrining qiskacha tarixi), «Maqomoti Xoja Bahouddin 
Naqshband» (Xoja Bahouddin Naqshband maqomoti), «Xaftodu du 
firqa» (Etmish ikki firqa) kabi 20 dan ortiq asar yozgan. Shariat va 
tariqat masalalariga bag‘ishlangan va unga katta shuhrat keltirgan 
asari «Fasl ul xitob bivusulil ahbob» (Do‘stlar visoliga etishda oq ila 
qorani ajratuvchi kitob) bo‘lib, u o‘rta asrlarda islom ulamolari uchun 
qo‘llanma vazifasini o‘tagan. Asar 494-ta masalaga bag‘ishlangan 
bo‘lib, ularning xammasi islomda bahsli xisoblangan va muallif turli 
asarlarga suyangan xolda bu masalalarni echib bergan. Asar bir necha 
marta chop etilgan. 
XIII-XV asrlarda yuz bergan murakkab siyosiy vaziyatga 
qaramasdan, Buxoro madaniy hayoti o‘z hududiy doirasida davom 
etaverdi. Adabiy jarayonlar bilan bir qatorda, ma’naviy ehtiyojga 
xizmat qiluvchi Xojagon-Naqshbandiya tariqatining vujudga kelishi 
va qator tasavvuf allomalarining etishib chiqishi shu davrning mahsuli 
va buyuk ne’mati hisoblanadi.