Toshkent davlat yuridik instituti o. T. Xusanov

 
 
§ 8. Ilmiy va texnikaviy ijod erkinligi 
 
Konstitutsiyaning 42-moddasi ikki banddan iborat bo„lib, birinchi bandda 
“Har kimga ilmiy va texnikaviy ijod erkinligi, madaniyat yutuqlaridan foydalanish 
huquqi kafolatlanadi” – deb ko„rsatilgan bo„lsa, ikkinchi bandda “Davlat 
jamiyatning madaniy, ilmiy va texnikaviy rivojlanishiga g„amxo„rlik qiladi” – deb 
mustahkamlangan. 
Shu moddaning ikkinchi bandida belgilanganidek, jamiyatning madaniy, 
ilmiy va texnik rivojlanishiga g„amxo„rlik qilishni davlat o„z zimmasiga olar ekan, 
bu vazifa fuqarolarga ilm-texnika, madaniy sohada erkinlik bermasdan 
ta'minlanishi mumkin emas. 
Jamiyatni rivojlanishi uning har bir a'zosini o„z imkoniyatlaridan qanchalik 
to„la va keng foydalanishiga bog„liq. Ijod natijasidagina fan-texnika yutuqlariga 
ega bo„lish mumkin. Turli sohalarda tegishli qobiliyatga ega shaxslarga o„z 
qobiliyatini to„la namoyon qilish imkoniyati yaratilib berilgandagina ijobiy 
natijaga erishish mumkin. 
Bu imkoniyat esa shu sohadagi huquqlarni kafolatlanishidir. 
Ilmiy-texnikaviy 
ijod 
erkinligi 
orqali 
mamlakatimizda 
ahamiyatli 

---

185 
kashfiyotlar, ixtirolar, xorijiy mamlakatlar bilan hamkorlik qilish, mamlakatni 
jahonga ko„rsatish imkoniyati vujudga keladi. 
Fuqarolar madaniyat yutuqlaridan foydalanish huquqi orqali, madaniyat, 
san'at mevalaridan foydalanib, ma'naviy ozuqa olish bilan o„z ehtiyojlarini 
qondirmoqda. Shu bilan birga madaniyat, san'at sohasidagi yutuqlar jahonga 
namoyon qilinmoqda. 
Davlat jamiyatning madaniy, ilmiy va texnikaviy rivojlanishiga g„amxo„rlik 
qilar ekan, bu sohada ijodkorlarni, mualliflarni, ixtirochi, kashfiyotchilarni 
huquqlarini samarali himoyalash tizimini yaratgan. 
Mualliflar, ixtirochilar, kashfiyotchilar huquqi davlat tomonidan himoya 
qilinishi orqali ularning natijasidan avvalo muallif, kashfiyotchi, ixtirochilar 
manfaatdor bo„lsa, ularning mehnati natijalari jamiyatning rivojlanishiga to„g„ridan 
to„g„ri ijobiy ta'sir qilganligi sababli, bundan davlat ham manfaatdordir. 
Ijodkorlar, mualliflar, ixtirochilar, kashfiyotchilar huquqlari himoya qilinishi 
bilan birga ular davlat tomonidan turli rag„batlantirishlarga ham ega bo„ladi. Bu 
ham ijod erkinligi kafolatidir. 
O„zbekistonda iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar, Konstitutsiyada alohida tur 
huquqlar sifatida ko„rsatilgan va fuqarolarning Konstitutsiyaviy huquq va 
erkinliklari tizimini ajralmas qismidir. Bu huquq va erkinliklardan foydalanish 
orqali fuqarolar o„zlarining turmush sharoitini farovonligini ta'minlaydi. 
Davlatning iqtisodiy qudrati qanchalik kuchli bo„lsa, iqtisodiy huquqlardan 
foydalanish imkoniyati kengayib boradi.