M. Y. Ayupova

Sodda yoyiq gaplar
Tarkibiga aniqlovchi va turli xildagi hoi kiritilgan 5—7 so'zlardan 
iborat gaplar tuzishga o 'rg atish d a n aw al, bolalar bilan dastlab alohida 
so 'z birikm alari ustida qayta ishlash lozim: sifat+ ot yoki ravish+ko'plik, 
qaratqich kelishikdagi ot va hokazo. S o'ng bolalar to m o n id a n ilgari 
o'zlashtirilgan gap turlari yangi so'z birikmalari bilan kengaytiriladi. Sifatni 
ot bilan m oslashtirishga o'rgatish bo 'yicha logopedik ishlarni uzoq vaqt 
m obaynida bosh kelishik birlik — ko'plikdagi shakllar bilan chegaralash 
m um kin. Sifatlarni ot bilan bevosita kelishiklarda m oslashni o'rgatish 
ishlari bosqich so 'n g id a am alga oshiriladi. Eslatib o'tam izk i, bolalarni 
predm et belgilarini to 'g 'ri nom lashga o'rgatishdan aw al ularni shu belgilar 
b o 'y ic h a p re d m e tla rn i taq q o slash g a o 'rg a tis h lozim . S o 'n g b o lalar 
logopedning qanday? qanaqa? savollariga tayanib p redm et belgilarini 
nom lashni o'rg an ad ilar. Bu bolalarga sifatning to 'g 'ri gram m atik shaklini 
tanlashlariga yordam beradi.
Agar bola rang nom ini eslab qololm asa, u holda uni vaqtinchalik 
predmetni rangi bo'yicha taqqoslashga o'rgatish bilan chegaralanish mumkin.
P redm etlarning ayrim belgilarini eslab qolishdagi qiyinchiliklar bola 
nutqi rivojlanish b o 'y ich a olib boriladigan keyingi logopedik ishlarni 
torm ozlam asligi lozim .
Yodlash 
uchun sh e ’rlar. 
Agar bolalar ikki misrali sh e’r shaklini eslab 
qolish im ko niyatiga ega b o 'ls a la r s h e ’r m isralarini 6—7 q ato rgacha 
kengaytirish lozim . Y odlash uchun sh e’rlarni logopedning o 'zi tanlaydi.
Uyushiq b o ia k li gaplar. Uyushiq bo'lakli gaplar ustida olib boriluvchi 
logopedik ishni um um lashtiruvchi tushunchalar ustidagi ish bilan bog'lash 
m aqsadga m uvofiqdir. Agar bosh kelishikda ot va sifatni m oslashtirishni 
bolalar hech bir qiyinchiliksiz o'zlashtirsalar, ularga ot va sifatni egalik 
sifatlarida m uvofiqlashtirish tak lif etiladi.