|
Donishmand
Zaynab!
Sengayam, ukanggayam salomatlik tilayman. Bundan keyin kasal bo'lmanglar. Oying meni
eslabdilar. Rahmat. Juda xursand bo'ldim.
Atamanning tug'ilgan kuni qanday o'tganini juda chiroyli qilib ta'riflabsan.
Bilasanmi, men shu vaqtga qadar biror marta ham tug'ilgan kunimni nishonlagan emasman.
Bizning uyimizda bunaqa odat yo'q, qolaversa, men ham boshqalarning tug'ilgan kuniga bormayman.
Rostini aytsam. umrimda bir marta shunaqa marosimda bo'lganman. O'shanda oyim bilan
qarindoshimiznikiga mehmonga borgan edik. Qarindoshimizning qizi meni bir dugonasining tug'ilgan
kuniga olib bordi. Mehmonga borganimizda ikkita qiziq voqea ro'y berdi. Hali-hali buni eslab yuraman.
G’aroyib bolalar (roman). Aziz Nesin
www.ziyouz.com
кутубхонаси
33
Kelganlarning orasida bir shum bola bor ekan, o'sha ko'p mashmashalarga sababchi bo'ldi. Bu
bola shunaqayam bezori ekanki, uyni birpasda ag'dar-to'ntar qilib tashladi. Shumligining cheki yo'q
ekan. Hamma o'tirgan edi, bir payt hojatxonaning eshigi ichkaridan gumburlab qoldi. O'tirganlar
yugurib bo-rishdi. Eshikni birov qulflab qo'yibdi. Qamalib qolgan ayol bir tomondan jonholatda eshikni
gumbirlatib ursa, ikkinchi tomondan:
— Kimdir ustimdan qulflab ketibdi! Oching tezroq, — deb dod solardi.
Uy egalari gir aylanib kalitni qidirishdi.
— Mening o'g'lim qilgan bu ishni... O'g'ilchani topinglar, o'g'ilchani, — deydi zo'r berib baq-baqaloq
pakana bir odam.
Hamma qidirish bilan ovora-yu, u bo'lsa og'zini ko'pirtirib arzandasini maqtaydi:
— Zang'ar juda o'tkir bola chiqdi-da, turgan-bitgani o't-a, o't... Meni aytdi deysiz, xonim afandimni
ustidan qulflab ketgan ham o'sha.
Juvon hojatxona eshigini teshib yuboray deyapti-yu, buning bo'lsa jag'i tinmaydi.
— Ishqilib, ko'z tegmasin-u juda aqlli bola-da. Qo'liga kitob olganini bilmayman-u, ammo-lekin
imtihondan o'tib ketaveradi. Kitobga bir qarasa bo'ldi, miyasiga yopishib qoladi. Yoshlik paytimda men
ham shunaqa edim. Kitob o'qib o'tirmasdim. Otasiga tortgan bachchag'ar. O'rtoqlari kitobdan bosh
ko'tarmaydi, nuqul o'qigani o'qigan. Bizning o'g'il kitob betini ko'rmaydi-yu, lekin sinfda ham
qolmaydi. Aslida o'zim muk tushib dars qiladigan bolalarni yoqtirmayman...
Uydagilarning hammasi mana shu miyasi o'tkir bolani qidirish bilan ovora.
— Karavotning tagini qarab ko'ringlar. Uyda hamisha karavotning tagiga bekinib olar edi, — deb
qoldi bir payt baqaloq odam.
Uyning egasi uning aytganini qilib endi engashgan ham ediki, tepadan bir narsa taraq etib
boshiga tushdi. Xayriyat, kalit ekan. Shu zahotiyoq shkaf tepasidan bir bola o'zini karavotga otdi.
— Ana, aytmadimmi, bu o'shaning qilig'i deb. Aqli ko'p-da, nuqul sho'xlik qiladi.
Otasi suygan bezori o'sha kuni hammaning joniga tegdi...
Ikkinchi bir voqeaning qahramoni — donishmandlik maktabini o'tayotgan bola.
O'sha kuni memonda bir bola bilan tanishdim. Ko'zoynak taqib olgan chuvakkina ekan. Qo'l berib
so'rashdik. Ismini so'rasam, g'ing demadi. Ham ko'zdan, ham quloqdan qolgan bo'lsa kerak, deb
o'yladim. Balandroq ovoz bilan savolni qaytardim. Xuddi nozik masalani yechib berayotgan odamday
o'ylanib qoldi, anchadan keyin zo'rg'a ismini aytdi. Men nechanchi sinfda o'qishini so'radim. Bu gal
ham rosa o'ylab, keyin javob berdi. O'zicha biror gap aytmaydi-yu, lekin savol bersang, javob
olguncha xunob bo'lib ketasan. Birpas gaplashib, yuragim siqilib ketdi, yonidan sekin jilvordim.
— Bu bolang ovsarga o'xshaydi, — dedim meni bu yerga olib kelgan qarindoshimga.
Qarindoshim kulib yubordi.
— Bu nima deganing. Axir otasi uni donishmand qilmoqchi-ku.
Gapga uning o'rtog'i aralashdi.
—
Maktabda hamma uni kichik donishmand deb chaqiradi.
—
Iya, ismini so'rasang, topolmay anqayib turadi-yu, bu qanaqa donishmand bo'ldi?
— Hamma gap shunda emish. Donishmandlar sukut saqlab turishi kerak ekan. Otasi aytibdi. Birov
isming nima deb so'rasayam darhol javob berma, picha o'ylab ol, donolar: «Oldin o'yla, keyin so'yla»,
deyishgan deb uqtiribdi.
Qizlar bu kichkina donishmandni menga rosa ta'riflab berishdi. Aytishlaricha, uning otasi ancha
bama'ni odam emish. Ko'p yil zahmat chekib dunyoda o'tgan jamiki dorishmandlarning tarjimayi
holini o'rganib chiqibdi. Shundan keyin unda donishmand bolaning otasi bo’lish havasi uyg'onibdi.
Uzoq yillik tadqiqot ishlaridan maium bo’lishicha, ko'p donishmandlar otalari qartayib qolganda
dunyoga kelgan ekanlar. O'ylab qo'ygan niyatini amalga oshirish uchun u ham sochiga oq tushib,
yoshi anchaga borib qolgandan keyin uylanibdi.
— Bu gaplarni sizga kim aytdi? Donishmandning o'zimi? — hayron bo’lib so'radim.
Ma'lum bo’lishicha, bundan butun mahalla xabardor ekan. Buni qizlar kattalardan eshitishibdi.
G’aroyib bolalar (roman). Aziz Nesin
Do'stlaringiz bilan baham: |
