O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Krupoz zotiljam (kasalxona ichi va tashqi pnevmoniya).
 
Mavzuning maqsadi:
O’tkir zotiljam, etiologiyasi, patogenezi, 
patomorfologik va klinik bosqichlari. O’tkir zotiljamda subyektiv va 
obyektiv malumotlarni to’g’risida tushuncha, palpator, perkutor, 
auskultativ va laborator hamda instrumental tekshiruvlar haqida 
malumot berish.
Tayanch atama va iboralar:
o’tkir zotiljam, etiologiya, patogenez, 
quyilish bosqichi, sariq va qizil jigarlanish, sog’ayish bosqichlari, yo’tal, 
hansirash, 
crepitatsio 
indux, 
crepitatsio 
redux, 
bronxofoniya, 
rentgenografiya, spirografiya, balg’amni tekshirish, to’mtoq va quticha 
tovush.
Krupoz zotiljam (26-surat)-o’pkaning bitta yoki barcha bo’lagi yoki
segmenti yallig’lanishi bo’lib, o’tkir, birdaniga boshlanishi bilan ajralib 

---

95 
turadi hamda mikrotsirkulyatsiyani 
buzilishi bilan kechadigan kasallik 
bo’lib, jarayon plevraga ham o’tishi 
mumkin. 
Finlyandlar va Kokortliklarning 
olib 
borgan 
tekshiruvlari 
shuni 
ko’rsatdiki kasallik kelib chiqishiga 
rol o’ynaydigan risk omillarga 
alkagolizm, immunitetning sustligi, 
o’pka kasalliklari, bronxial astma, 
.
26-surat.
yurak kasalliklari, keksa yosh (60-69 
va 70 yoshdan so’ng) kiradi. Yosh har 10 yoshga ulg’aysa kasallik ham 
ko’proq uchraydi, jinsi erkak kishilar ko’proq kasallanadilar.
Etiologiyasi va patogenezi;
kasallik kelib chiqishiga infektsiyani 
va bazi bir kasalliklar (qandli diabet, sistemali kasalliklar, bo’g’uvchi 
tasir qiluvchi zaharli gazlar) ni roli bor. Bulardan asosiylari bo’lib 
pnevmakokklar, Fridlender diplobatsillasi, stafilakokklar hisoblanadi. 
Bulardan tashqari bazi omillar sovuq qotish, mukotsiliar klirens 
buzilishi, alveolalarda surfaktantni kamayishi, o’pkadagi makrofaglar va 
neytrofillarni fagotsitar aktivligini susayishi, organizm immunitetini 
pasayishi, ortiqcha miqdorda doimiy alkogolli ichimliklar istemol qilib 
yurish, nafas yo’llarini toksik moddalar, gazlar va changlar bilan doimiy 
tasirlanib 
turishi 
kasallikni 
kelib 
chiqishiga 
ko’maklashadi. 
Mikroorganizmlar o’pkaga asosan havo orqali bronx yo’llaridan 
alveolalarga tushadi va yallig’lanish chaqiradi. Serrozli shish bo’lib, bu 
yerda mikroorganizmlar ko’payishiga muhit yaratiladi. Yallig’langan 
sohada, yallig’lanish mediatorlari; gistamin, bradikinin, seratonin kabi 
biologik aktiv moddalar semiz hujayralardan ajralib chiqadi va 
alveolalar 
orasidagi 
kapilyarlarni 
kengaytiradi 
hamda 
ular 
o’tkazuvchanligini oshiradi. O’pka to’qimasida lizasomalardan 
lizasomal fermentlar chiqib yallig’lanish jarayonini chuqurlashtiradi. 
Shuni hisobiga o’pkada yallig’lanishning klinik belgilari yuzaga keladi.