O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Bеmmorlarni ko’zdan
kеchirganda
bеmorlar tеri rangi oqimtir, yuzlari, qovoqlari, 
badanlarida, oyoqlarida shish, badanlarida qashalgan izlar borligini 
ko’rish mumkin. Bеmorlarning ko’zi to’r pardasidagi arteriolalar 
kapilyarlar torayadi va kapilyarda bosim ortib venulalar kengayib 
yoriladi va qon quyiladi, to’r pardada eksudatsiya va shish bo’ladi, 
kasallikning oxirida ko’rish nervi so’rg’ichlari o’zgaradi, shular hisobiga 
ko’rish qobiliyati pasayadi. Ko’z tubida neyroretinit kabi o’zgarishlar 
sodir bo’ladi, ko’rish nervi so’rg’ichlarida o’zgarish bo’ladi. 
Kasallikning 
oxirgi 
davridagina 
ko'z 
to'r 
pardasida 
davolab 
bo'lmaydigan jiddiy o'zgarishlar paydo bo'lishi mumkin. Bеmorlarni 
palpatsiya qilganda shishlar tarqalganligi va xaraktеrini hamda puls 
sеkinlashganligi aniqlanadi. Pеrkussiyada plеvra bo’shlig’ida, pеrikarda 
va boshqa bo’shliqlarda transudat to’planganligini aniqlash mumkin. 
O’pkada bo’g’iq-timpanik tovush eshitiladi, yurak nisbiy to’mtoqlik 
chеgarasi chapga siljiydi.
4.
Surunkali glomerulonefritning aralash ko'rinishi. Bu ko'rinish 
uchun qon bosimi oshishi va nefrotik sindrom belgilari namoyon 
bo’lishi xosdir. Siydikdagi o'zgarishlar sindromi (proteinuriya, 
gematuriya, tsilindniriya), kabi o’zgarishlar bo’lib, kasallikning 
boshlanishida bemorning ahvoli qoniqarli bo'lib, so'ngra 2-5 yil o’tgach 
buyrak yetishmovchiligi rivojlanadi. Surunkali glomerulonefritning 
kechishi 
2 
bosqichdan 
iborat: 
kompensatsiyalangan 
va 
dekompensatsiyalangan. Kompensatsiya bosqichida buyrakning azot 

---

414 
ajratish funktsiyasi saqlangan. Bu bosqich uzoq davom etadi, yashirin 
o'tadi va faqat siydikda paydo bo'ladigan o'zgarishlar orqali namoyon 
bo'ladi. Dekompensatsiyalangan bosqichda buyrakning azot ajratish 
funksiyasi buzilgan bo’ladi. Bu bosqichda siydik simptomlari 
ahamiyatsiz lekin, shish bilan gipertenziya ahamiyatlidir. Bu bosqich 
xastalik boshlangandan so'ng 1 yildan uzoq (30-40 yilgacha) davr ichida 
boshlanishi mumkin. Bu bosqichda buyrak faoliyati pasayadi. Azot 
ajratish, siydikni quyuqlashtirish faoliyati susayadi. Siydikdagi 
o'zgarishlar kamayadi, solishtirma og'irligi kamayib 1007-1008 atrofida 
bo'ladi. Siydik bilan oqsil doimo ajralib turadi. Qon bosimi baland 
bo'ladi. Badanda shish paydo bo'ladi, qon zardobida mochevina, 
kreatinin, indikan ko'payadi, oqsil kamayadi.