O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

 

---

351 
O’t tosh kasalligi 
O’t-tosh kasalligi o’t pufagida (xoletsistolitiaz), umumiy o’t 
yo’lida (xoledoxolitiaz) jigar o’t yo’lida (jigar ichi xolelitiaz) bilirubin, 
xolesterin va boshqa toshlar hosil bo’lishidir. Odatda bu kasallik katta 
yoshlilarda, birinchi navbatda esa yog’ almashinuvi buzilgan, ortiqcha 
tana vaznga ega ayollarda uchraydi. 
Etiologiya va patogenezi. 
O’t-tosh kasalligi etiologiyasida asosan 
moddalar almashinuvi buzilishi yotadi va ko’pincha xolesterin, bilirubin 
almashinuvi, o’t suyuqligini dimlanishi muhim rol o’ynaydi. 
Yallig’langan o’t qopida –eksudat tarkibida ko’p miqdorda oqsil va 
tuzlarning (shu jumladan Ca ionlari) bo’lishi, bu esa xolesterin va 
bilirubinning cho’kmaga tushishini (tosh hosil bo’lishini) osonlashtiradi. 
Klinik kechishi 
toshning qaerda joylashuviga bog’liq: agar tosh 
pufak bo’yinchasida yoki o’t yo’lida bo’lsa, o’t sanchiqlari yuzaga 
keladi. Uni rivojlanishida o’t yo’llari diskineziyasi sabab bo’ladi. 
Umumiy o’t y’oliga tushgan tosh, o’t yo’lini obstruktsiyasi va mexanik 
sariqlik belgilari rivojlanishiga olib keladi. O’t sanchig’iga xos belgilar – 
o’ng qovurg’a yoyi ostida kuchli, davomli, yuqoriga irradiatsiya 
beruvchi og’riq, bu esa ko’ngil aynish va qusish bilan birga kechadi, 
yog’li va achchiq taomlar iste’mol qilganda kuchayadi. O’t sanchig’i 
odatda yuqori harorat va neytrofil leykotsitoz, ko’ngil aynishi va qusish 
bilan birga kechadi. Bemorlarda o’ng tomondan m.sternokleido-
masteideus oldingi oyoqchalarini bosganda og’riq paydo bo’lishi 
(Frenikus va Miyusse-Georgiev), Ortner simptomi musbat bo’ladi. 
O’t-tosh kasalligining namoyon bo’lishi uning klinik belgilariga 
asoslanadi (moddalar almashinuvi buzilishiga moyilligi bor odamlarda 
o’t sanchiqlarining retsidivlanishi). Qo’shimcha tekshirish usullari, 
ayniqsa 
UZI 
va 
rentgenologiya 
(retrograd 
xalangiografiya, 
xoletsistografiya) orqali nafaqat toshlarni, balki o’t yo’lining obturatsiya 
darajasini aniqlash mumkin. 
Davolash. 
Konservativ va xirurgik davo usullari qo’llaniladi. 
Xoletsistoektomiya ayniqsa effektiv davo usuli sanaladi. Uzoq muddatli 
xolelitik
moddalar orqali toshlarni eritish ham o’rganilishni talab qiladi.