O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Palpatsiyada 
jigarni
 
qattiqlashganligini, yuzasi notekisligi, pastki 
chetini o’tkirligini aniqlash mumkin. 
Perkussiyada 
jigar hajmini 
kattalashganligini aniqlaymiz
.
 
 

---

359 
84 surat 
Laborator 
ma’lumotlar. 
Kompensatsiyalangan 
tsirroz 
bo’lgan 
kasallarda 
biokimyoviy 
ko’rsatkichlar 
o’zgarmagan 
bo’lishi 
mumkin. 
Biroq 
zardobda transaminaza aktivligi oshishi 
mumkin. 
Dekompensirlangan 
tsirrozni 
laborator 
tekshirganda 
anemiya, 
leykopeniya, trombotsitopeniya, bilirubin va 
gamma- 
globulin 
miqdori 
oshishi, 
shuningdek, albumin, protrombin, xolesterin miqdorining kamayishi 
aniqlanadi. Yallig’lanish rivojlangan bo’lsa α
2
globulin, sariqlik 
sindromida β globulinlar miqdori oshadi. Biliar tsirrozda qonda lipidlar 
va xolesterin miqdori oshadi. Qon zardobida xolinesteraza faolligi 
pasayadi. Tsirroz xuruj qilganda transaminazalar ko’payadi va biliar 
tsirrozda ishqoriy fosfataza miqdori oshadi. Siydik bilan ko’p miqdorda 
urobilin, sariqlik sindromi kuchli rivojlangan bo’lsa bilirubin ham 
ajraladi. Najas bilan sterkobilin ajralishi kamayadi. 
Instrumental tekshirish
. Rentgenologik tekshiruvlar natijasida 
qizilo’ngach va gemoroidal venalarni kengayganligini aniqlashimiz 
mumkin. UTT (jigar va taloq o’lchamlarining o’zgarishi, bir xil 
bo’lmagan jigar parenximasi hamda portal gipertenziya belgilari), KT 
(informativ metod), shuningdek jigar punktsiyali biopsiyasi (jarayon 
variant va stadiyalarini aniqlash) qo’llaniladi.
Davolash. 
Birinchi navbatda etiologik omilni bartaraf etish, ish 
rejimini, oqsil va vitaminlarga boy parhez rejimini tashkil qilish. O’tkir, 
konservalangan, achchiq, yog’li, yog’da 
qovurilgan, shokolad 
maxsulotlari ovqat ratsionidan cheklanadi. Pastki daraja faolligidagi 
tsirrozni davolashda umumiy tavsiyalariga rioya qilinishi (kasbga 
aloqador va zararli omillarini inkor qilgan holda, gepatotoksik dori 
vositalari, alkogolni cheklash kasallik davolashda yordam beradi) zarur. 
Agar jigar tsirrozi faol davomiylikda ega bo’lsa, bunda davolash etiotrop 
bo’lishi kerak. Astsit va shish chegaralangan osh tuzi va suyuqlik kechki 
stadiyalarda siydik haydovchi vositalar, aldosteron antagonisti 
(spironolakton) va boshqa kaliy saqlovchi diuretiklar (triamteron yoki 
amilorid) qo’llaniladi. Garchi qizilo’ngachda, gemoroidal venalar 
kengaygan bo’lsa qon ketishini oldini olish maqsadida sklerozlovchi 
davo chorasi va β blokatorlar va boshqa davo usullari ko’llaniladi. Biliar 

---

360 
tsirrozda qichishni oldini olish uchun ursodezoksixolevoy kislotasi, 
ursosan kapsulada, legalon (kartsil) 1-2 drajadan 3 mahal, xafitol 
(tsinariks) per os 2 t x 3 m ovqatgacha, tikveol 1-2 t x 3 m 1-3 oy 
davomida beriladi. Geptral (L-adenozil-L- metionin) 800 mg og’iz 
orqali yoki vena ichiga 2- 4 hafta, gepamerts (L-arnitin-L-aspartat) 10,0 
100,0 glyukozaga vena ichiga, α-lipoevaya kislota mushak orasiga 
yuboriladi. Α interferon 3 mln dan haftaga 3 marta (pegasis 180 mg 1 m-
haftaga), Ribavirin (kapegus), Rabetol 800-1200 mg/sutkaga buyuriladi. 
Tsirrozning og’ir darajalarida jigar transplantatsiyasi qo’llaniladi. O’t 
yo’llari tosh bilan tiqilgan va osmalar bilan zararlangan bo’lsa operativ 
davo chorasi samaralidir.