Gulyamov saidahror saidahmedovich raqamli iqtisodiyotda blokcheyn texnologiyalari

Huawey
va 
Oxford Economics
birgalikda 
Digital Spillover
(raqamli ta’sir) 
hisobotini taqdim etdilar. Ushbu hisobotda raqamli texnologiyalar uchun bir 
AQSH dollarliga tebng bo’lgan har bir investitsiya oxirgi 30 yil ichida YIM ning 

---

16 
20 AQSH dollarigacha ko’tarilganini ko’rsatdi. Raqamli texnologiyalar uchun 
investitsiyalarni uzoq muddatdagi qaytaruvi (
ROI
– 
return of investment
) 
an’anaviy investitsiyalardan 6,7 barovar ko’proqqa, raqamli iqtisodiyot esa 
o’rtacha dunyo YIM tarkibida 2,5 barovarga o’sdi. Borgan sari ko’proq 
mamlakatlar va mintaqalar rivojlanish jarayonida raqamli texnologiyalarning 
ahamiyati ancha katta ekanligini tan olmoqdalar. Huddi shuning uchun ham 
Germaniyada 
4.0 Industriya
, Singapurda 
Smart Nation
va Evropa Ittifoqida 
Horizon 2020
kabi milliy strategiyalarni rivojlantirishga katta ahamiyat 
berilmoqda. Shuningdek, Markaziy Osiyoda joylashgan Qozog’ston va Qirg’izston 
mamlakatlari 
Digital Kazakstan
va 
Kyrgizstan Taza Koom
deb nomlangan milliy 
raqamli texnologiyalarini rivojlantirish rejalarini keng jamoatchilikka taqdim etib 
kelmoqdalar. Biroq, shuni ham alohida ta’kidlash kerakki, Maekaziy Osiyo 
mamlakatlaridagi hosirgi axborot kommunikatsion tuzilmalar darajasi dunyo 
bo’yicha o’rtacha qiymatdan ancha pastdir. Bu esa pirovard natijada, raqamli 
iqtisodiyot infratuzilmasining aksariyat qismi raqamli iqtisodiyot talablari 
darajasidagi ehtiyojnlarni to’liq qondira olmasligiga olib keladi. Agarda biz bir 
misol sifatida ushbu mamlakatlardagi keng polosali maishiy aloqa tarmog’ni ko’rib 
chiqsak, uning xonadonlarga kirib borishining o’rtacha darajasi hududlar 
miqyosida 10-34% gina ekanligini ko’rishimiz mumkin. Bu jahon miqyosidagi 
o’rtacha 41,1% dan ham kamdir. Bundan tashqari, ushbu mamlakatlarning 79% 
aholisi foydalanayotgan keng polosali aloqa tezligi 10 Megabayt/sekunddan ham 
pastroq tezlikka egadir. O’bekiston Respublikasida keng polosali tarmoq 
imkoniyatlarini kuchaytirish uchun boshqa davlatlar tajribasidan foydalangan 
xolda infratuzilmalarni rivojlantirish orqali erishish mumkin. Hozirgi davrda 
Markaziy Osiyo davlatlari ko’pincha investitsiyalarni to’liq qoplay olmaslikka 
hamda raqamli infratuzulmada kelib chiqishi mumkin bo‘lgan investitsion 
muammolarga duch keladilar. Bu kabi muammolarni echishda barcha 
ishtirokchilarning sa’y-harakatlari birdek talab qilinadi. Shu sabab, biz mazkur 
mamlakatlar hukumatlarini raqamli iqtisodiyot rivojini qo‘llab-quvvatlash uchun 
soliqlar va 
IT
sohasidagi qobiliyatlarni, shularga tegishli fondlarni rivojlantirish 

---

17 
yo‘lida samarali siyosat ishlab chiqishni va o‘zlarining siyosiy qobiliyatlarini ishga 
solishda ijodiy yondashishga chaqirishi maqsadga muvofiq bo’lar edi. Shundagina 
hukumatlar information-kommunikatsion texnologiyalarini barcha sohalarga tatbiq 
etuvchi mustahkam muhitni yaratgan holda aloqa operatorlariga investitsiyalar 
bilan bog‘liq havf va muammolarni bartaraf etishda yordam bera olishlari mumkin. 
Misol uchun, Mongoliyalik operatorlar davlat hukumati tomonidan qo‘llanilgan 
maqbul siyosat tufayli 
WTTX
texnologiyasiga ega 80 000ta intellektual o‘tovlarni 
barpo etishga erishdilar. Shunga o‘xshash aqlli o‘tovlar chekka hududlardagi 
cho‘ponlarga shahar sharoitiga o‘xshash keng tarmoqli aloqa xizmatlaridan 
foydalanishga yordam beradi. Bu esa cho‘ponlarga bozor haqidagi ma’lumotlarni 
juda oson qo‘lga kiritishda, masofaviy o‘qitish kurslarida ishtirok etishda imkon 
beradi hamda Internet orqali oila a’zolari va do‘stlari bilan suhbatlashishda yanada 
qulay «raqamli» muhitni ta’minlaydi. AKT masalalari ta’minotchisi sifatida yaxshi 
tanilgan 
Huawei
kompaniyasi mijozlariga yangicha texnologik g‘oyalar yordamida 
investitsiyalar qaytaruvi (ROI)ni maksimallashtirishda ko‘mak beradi. Masalan,