Beynin I i m I i -js

I N C O G N I T O
d u ru m d a d a çu k u rlaşm ış algılanacaktır. A n cak şek li d o k sa n dere­
ce d ö n d ü rm ek ya n ılsa m a y ı y o k ed ecek ve dairelerin y a ssı olduğu
a çık ça ortaya çıkacaktır. Şekil, tekrar eski k on u m u n a d ön düğünde
ise ald a tıcı bir derinlik d u ygu su ister istem ez yen id en belirecektir.
B eyin ışık kayn ak larıyla ilgili m evcu t fikirlerinden y o la çıkarak,
gö lg elerle ilgili b ilin çsiz varsayım larda da bulunur. H erh an gi bir
karen in g ö lg e si birden yer değiştirirse, o karenin b u lu n d u ğu derin­
liğin d e d eğ iştiğ in e in a n ırsın ız.16
A şa ğ ıd a k i şekle şö y le bir bakın: K are, aslın d a h iç yer
değiştirm em iştir; tek yap ılan , g ö lg ey i tem sil eden k o y u renkli ka­
renin yerinden h afifçe oynatılm asıdır. B öyle bir şey, yukarıdaki
a yd ın latm a k ayn ağın ın birden yer değiştirm esiyle g e r ç e k te n d e
o la b ilird i elbet; am a gü n eşin yavaş hareketi ve sa b it elektrik a yd ın ­
latm asıyla ilgili ö n cek i deneyim leriniz, algılarınızın ister istem ez
d aha o la sı açık lam aya yön elm esin i ve nesnenin size d oğru h areket
ettiğ in i d ü şü n m enize y o l açm ıştın
H elm h o ltz, görm eyle ilgili bu kavrama “bilinçsiz çıkarsam a”
(u n co n scio u s inference) adını verdi. Çıkarsama sözcüğü, burada
beynin o lu p bitenler hakkında kestirim lerde bulunduğu fikri­
ne gön d erm e yapm akta, bilin çsiz sözcüğü ise süreçle ilgili hiçbir
farkm dalık taşım adığım ızı bize hatırlatmaktadır. D ünyaya ilişkin
istatistikleri top layıp kestirim lerde bulunan hızlı ve otom atik düze­
neğe hiçbir erişim im iz yoktur. Biz, bu düzeneğin üzerine kurulmuş
otu ran , oturduğum uz yerden de ışık ve gölge oyunlarının keyfini