Beynin I i m I i -js

Fransız deneme yazarı Michel de M ontaigne otuz sekizinci yaş
günü olan 28 Şubat 1571 'de, hayatında kökten bir değişime
gitme kararı aldı. Toplumsal hayattan elini eteğini çekti, büyük
2 0 2

---

H Ü K Ü M D A R L I K T A N S O N R A Y A Ş A M
malikânesinin arkasındaki kuleye hin kitaplık bir kütüphane kur­
du ve yaşamının geri kalanını oını en çok ilgilendiren karmaşık,
uçııeu ve çok yönliı konu hakkında denemeler ya/arak geçirdi. Bu
konu, kendisi idi. Vardığı ilk sonuç, insanın kendini bilme arayışı­
nın abesle iştigalden öte bir şey olm adığıydı; çünkü sürekli değişim
geçiren özbenlik, tanım ın önüne geçm eye mahkûm du. Ama bu,
onu yine de aramaktan alıkoyam adı. Sorduğu soru ise yüzyıllar
boyunca kulaklarda çınladı: Q u e sais-jc? (N e biliyorum?)
Bu, o zamanlarda olduğu kadar, günümüzde de iyi bir sorudur.
İçsel evrenle ilgili gözlem lerim iz, kendimizi bilmek konusunda var­
mış olduğum uz o ilk yalın ve sezgisel görüşlerden kurtarır bizi.
Görürüz ki kendim izi tanımak, içeriden olduğu kadar (iç gözlem
yoluyla) dışarıdan da (bilim yoluyla) çalışmayı gerektirir. Bu, iç
gözlem konusunda kendimizi geliştiremeyeceğimiz anlamına gel­
mez. N e de olsa, orada gerçekten ne gördüğümüze tıpkı bir ressam
gibi dikkat etm eyi öğrenebilir, iç sinyallerimizle de tıpkı bir yogi
gibi daha yakından ilgilenebiliriz. Ama iç gözlem in de sınırları var­
dır. Şu kadarını düşünün yeter: Çevresel sinir sisteminiz, bağırsak­
larınızda gerçekleşen etkinliklerin denetimi için tam yüz milyon
nöronu görevlendirmiştir (buna “enterik” [bağırsak ile ilgilil sinir
sistemi adı verilir). Yüz milyon nörondan bahsediyoruz burada.