Beynin I i m I i -js

Y oksa tü m b u n lara rağm en in san lar d avran ışlarıyla ilgili seçim
şansına sah ip m idir? Sizi o lu ştu ra n bunca d ü zen ek ve çarkın kar­
şısında, k ararlarınıza y ön veren , size hiç d u rm ad an y ap ılm ası g e ­
rekenleri fısıld a y a n , b iy o lo jin izd en b a ğ ım sız belli belirsiz bir içsel
ses duyar m ısın ız yok sa? Ve bu da özgü r irade d ed iğ im iz şey değil
midir?
* 
»I- 
*
İnsan d avranışlarında özgür iradenin yeri, eski ve hararetli bir tar­
tışm anın konusudur. Ö zgür iradeden yana olanlar, savlarını g e n e l­
likle dolaysız kişisel deneyim lerine (“ A z ö n ce parm ağım ı kaldırm a
kararını verdiğim i h issed iyo ru m ) dayandıracaktır ki, göreceğim iz
gibi bu da yanıltıcı olabilir. Kararlarım ız birer özgür seçim ürünü
gibi göründükleri h alde, durum un gerçekten de böyle old u ğu n u
gösteren sağlam kanıtlara sahip değiliz.
Bir hareket kararını gözden geçirelim . D ilinizi çıkarm anızı, y ü ­
zünüzü buruşturm anızı ya da birine kötü sözler söylem en izi sa ğ la ­
yan şey, özgür iradeym iş gibi gelir size. A m a bu eylem lerin hiçbiri
için özgür iradenin devreye girm esi g erek m ez. İstem siz hareketler
ve yine istem siz olarak çıkarılan seslerle kendini belli eden Tourette
sendrom unu ele alalım . Tourette sendrom lu bir kişi dilini çıkarıp,
yüzünü buruşturup birine kötü sözler söyleyebilir; üstelik bunların
hiçbiri onun seçim i değildir. Sendromun sık görülen belirtilerinden
biri, kişinin ağzından küfür ya da ırkçı hakaretler gibi toplum sal
olarak kabul edilem eyecek sözcük ya da ifadelerin kaçtığı talihsiz
bir davranış biçim iyle kendini belli eden “kop rolali”dir. H astala­
rın talihsizliği, ağızlarından çıkan sözcüklerin, genellikle o durum ­