Ш. А. Агзамова, Э. А. Шамансурова, Д. К. Ганиева, С. А. Убайдуллаева

Жисмоний реабилитация ҳақида тушунча 
Жисмоний 
реабилитация 
- 
тиббий, 
ижтимоий 
ва 
касбий 
реабилитациянинг таркибий қисми, жисмоний тарбия воситалари ва 
усуллари, спорт элементлари, уқалаш, физиотерапия ва табиий факторлар 
ѐрдамида 
инсоннинг 
жисмоний 
имкониятлари 
ва 
интеллектуал 
қобилиятларини тиклаш ѐки компенсация қилиш, организмнинг функционал 
ҳолатини ошириш, жисмоний сифатини яхшилаш бўйича тадбирлар 
тизимидир. 
Жисмоний реабилитация – бу жисмоний тарбия воситалари ва усуллари, 
уқалаш ва жисмоний омиллардан фойдаланувчи тиббий ва ижтимоий –
меҳнат реабилитациясининг таркибий қисмидир.
Тиббий ва жисмоний реабилитация тамойиллари 
Реабилитациянинг асосий тамойилларига киради: 
-
реабилитацион тадбирларни (РТ) ўтказишни эрта бошлаш; 
-
зарур РТ дан комплекс фойдаланиш; 
-
реабилитация дастурини индивидуаллаштириш; 

---

10 
-
реабилитацияни босқичма-босқич олиб бориш; 
-
реабилитацияни барча босқичларда кетма-кет ва узлуксиз олиб бориш; 
-
РТ ни ижтимоий йўналтириш; 
-
реабилитация 
самарадорлигини 
назорат 
қилиш 
усулларидан 
фойдаланиш.
Реабилитацион дастурини аниқлаш босқичлари 
Реабилитацион тадбирни аниқлаш – бемор йўқотган функциясини 
тиклаши ѐки ўзига ҳизмат қилиш, ижтимоий ва профессионал вазифаларини 
бажариши учун реабилитацион тадбирлар ва техник воситаларни танлашга 
айтилади. Бунинг учун реабилитацион – эксперт диагностикани ўтказиш 
зарур: бемор ѐки ногиронни тўлиқ текшириш реабилитацион дастурни 
қандай тузиш кераклигига асос бўлади. Текшириш қуйидагиларни ўз ичига 
олади: шикоятлар ва анамнез йиғиш, клиник ва инструментал текширувларни 
ўтказиш.
Бу текширувлардан мақсад фақатгина аъзо ва тизимларни 
зарарланишини аниқлаш эмас балки, жисмоний нуқсонлар бемор ҳаѐт 
фаолиятига унинг функционал имкониятларига қандай таъсир қилишини 
билиб олишдан ҳам иборат. 
Тикловчи даволашни тавсия этиш учун беморнинг ҳолатини бир қатор 
кўрсаткичларини тўғри баҳолаш зарурдир. Бу мақсадда махсус диагностика 
қўлланилади. Улар қуйидаги турларга бўлинади: 
- тиббий диагностика - шифокор томонидан ўтказилади ва 
қуйидагилардан иборат, яъни сўров, анализ, кўрикдан ўтказиш, пальпация, 
перкуссия, 
аускультация, 
шунингдек 
клиник 
усуллар, 
лаборатор 
текширишлар натижалари. 
- функционал диагностика – тизим ва аъзоларнинг функционал 
ҳолатини текшириш инструментал усуллар ѐрдами билан (ЭКГ, 
фонокардиография, спирография, электромиография ва х.з.), турли 
функционал синамалар билан амалга оширилади. 

---

11 
- мотодиагностика - реабилитацияда муҳим аҳамият касб этади, яъни 
беморнинг ҳаракат имкониятлари аниқланади, маиший ва меҳнат фаолиятига 
қобилиятини аниқлаш учун турли синамалар, мушакли тестлашдан 
фойдаланилади. 
- психодиагностика - беморнинг клиник ўрганилиши психолог 
томонидан ўтказиладиган экспериментал-руҳий текширишлар билан 
мустаҳкамланади. Психолог руҳий функциянинг ўзгариш даражасини ва 
тузилишини, 
хотиранинг, 
эътиборнинг, 
фикрлашнинг 
ўзгаришини
аниқлайди.