Ш. А. Агзамова, Э. А. Шамансурова, Д. К. Ганиева, С. А. Убайдуллаева

Сегментар-рефлектор укалаш соҳалари: 
Аъзолар 
Орқа мия сегментлари 
Юрак 
С III-IV 
ТhI-III 
Упка 
С III-IV 
Тh III-IХ 
Ошқозон 
С III-IV 
ТhV-IХ 
Ичаклар 
С III-IV 
Тh I 1 
Тўғри ичак 
Тh ХI-ХII 
ThI-II 
Жигар, ўт пуфаги 
С III-IV 
Тh VI-Х 
Ошқозон ости бези 
С III-IV 
Тh VII-IХ 
Қора талоқ 
С III-IV 
ТhVII-Х 
Буйраклар, 
сийдик 
йўли 
С I 
Тh Х-ХII 
Сийдик қопи 
Тh XI 
Th III-ThII-IV 
Простата бези 
Тh х-хп 
ThIII ва ThI-III 
Бачадон 
Тh х 
Th III 
Тухумдон 
Тh хи 
Th III 
Нуқтали - терини шикастламасдан бармоқ учлари билан биологик фаол 
нуқталарга таъсир этиш. Асосий усуллари: силаш, ишқалаш, эзғилаш, босиш, 
чимчилаш, вибрация, тақиллатиш, итариш, бармоқни ботириш. 
Косметик - нормал ва шикастланган терини парваришлаш, эрта 
қаришнинг олдини олиш, чандиқларни йўқотиш мақсадида қўлланилади. 
Муолажа дозаси. 
Уқалаш 10-20 дақиқа давом этади. Ҳар куни ѐки кун 
ора, даво курси 10-15 муолажа, 1 ойдан кейин қайтариш мумкин. 
Классик уқалашда одам танаси бир неча қисмларга бўлиниб уқалаш 
қилинади, яъни қўл, оѐқ, қорин ва ҳ.з (1 бирлик 10 минут). Сегментар-
рефлектор уқалашда таъсир маълум сегментларга кўрсатилади, масалан : ѐқа 
соҳаси, бўйин-энса соҳаси, юқори кўкрак соҳаси ва ҳ.з., яъни ички органлар-

---

53 
нинг нерв системаси томонидан инервациясига боғлиқ ҳолда амалга ошири-
лади. Нуқтали уқалашда одам танасидаги маълум нуқталар уқалаш қилинади, 
яъни биологик актив нуқталар. Бунда уқалаш кўрсаткич ѐки учинчи бармоқ 
билан ўтказилади. 
Аппарат билан уқалашга тааллуқли :
-гидроуқалаш; 
-вибриоуқалаш; 
-пневмоуқалаш; 
-бароуқалаш; 
-вакуум уқалаш. 
Вакуум уқалаш асосан ўпка, нафас йўллари касалликларида, остеохон-
дрозда қўлланилади. Тананинг тузилишига ва тери ости ѐғ қатламининг 
ривожланишига қараб ѐки унга боғлиқ ҳолда вакуум уқалаш тиббий банкалар 
ѐки 200 мл, 500 млли банкалар ѐрдамида ўтказилади. Бунда бемор кушеткага 
шундай ѐтиши керакки, унинг орқаси текис бўлиши шарт. Шундан сўнг орқа 
мазь билан суртилади ва банка орқага вакуум ҳосил қилган ҳолда қўйилади. 
Вакуум уқалаш ўтказилганда қуйидагиларга амал қилиниши керак, яъни 
банка айланма ҳолида секин ҳаракат қилдирилади ѐки илон изи ҳолида 
ҳаракат қилдирилади, масалан : зотилжамда, бронхиал астмада, бронхитда ва 
ҳ.з. Остеохондрозда банкалар паравертебрал соҳа бўйича тўғри чизиқли 
ҳаракат қилдирилади. 
Уқалаш организмга трофик, механик, нейроэндокрин, рефлектор ва 
нейрогуморал таъсир кўрсатади. Бу таъсир механизмлари натижасида физио-
логик таъсирлар юзага келади, яъни терининг функциясини яхшилайди, қон 
ва лимфа айланишини, модда алмашинувини, асаб системасининг қўзғатув-
чанлигининг пасайишини оширади, ташқи нафас функциясини яхшилайди, 
мушак ва бўғимларни мустаҳкамлайди ва ҳ.з. Уқалашга қарши кўрсатмалар : 
тери бутунлигининг бузилиши, пиодермия, дерматитлар, экзема, ангиомалар, 
ҳароратли ҳолат ва ҳ.з. 

---

54