Aholini ijtimoiy himoya qilish

 
Xulosa
Evropa mamlakatlarining ijtimoiy himoya modellarini o‗rganish jarayonida 
shu narsa ayon bo‗ladiki, har bir mamlakatning bir

biriga o‗xshash tomonidan 
ko‗ra o‗ziga xos tomonlari ko‗zimizga tashlanadi. Har bir mamlakat o‗z 
xususiyatlaridan kelib chiqqan holda mamlakatning ijtimoiy himoya modellarini 
shakllantirgan. 
Hozirgi vaqtda Evropa Ittifoqi mamlakatlarida oilani ijtimoiy himoya qilish 
dasturlari bo‗yicha yuqori rivojlanish darajasiga erishganlar va asosan byudjet 
mablag‗lari hisobidan moliyalashtiriladi. Skandinaviya mamlakatlarida aholining 
ko‗pgina qismini ijtimoiy himoya dasturlari qamrab oladi. Markaziy Evropa 
mamlakatlarida esa shu kabi dasturlar mahalliy va hududiy darajada amal qilinadi. 
SHved olimi G.Esping–Andersen ijtimoiy himoya tizimini davlat tuzilishiga ko‗ra 
uch asosiy guruhga ajratgan: Liberal shaklda davlatning erkin bozordan ijtimoiy 
yordamni alohida ajratilishiga harakati bilan tavsiflanadi, muhtojlikka tekshiruv 
natijasida manzilli yordamni amalga oshirish asosiy hisoblanadi. Bu 
mamlakatlarga Buyuk Britaniya va YAponiya mamlakatlarini kiritish mumkin. 
Uning asosiy maqsadi qashshoqlikni qisqartirish. Konservativ shakl asosan klassik 
bismark modelining ijtimoiy sug‗urtasini qo‗llanilishini tavsiflab, oldingi qilgan 
xizmatlariga kompensatsiya xarakterini bildiradi. Asosan G‗arbiy Evropa 
mamlakatlarini o‗z ichiga oladi. Asosiy maqsad mehnatga layoqatli davrdaerishgan 
turmush darajasini saqlab qolish. Ijtimoiy demokrat shakli esa standart 
ko‗rinishdagi natural va pul ko‗rinishidagi nafaqalarnitenglashtirilgan ijtimoiy 
yordam yo‗nalishini tavsiflaydi. Asosiy maqsadi esa daromadlarni qayta 
taqsimlash. Bu shaklga asosan Skandinaviya mamlakatlari kiradi. Radikal 
iqtisodchilar esa ijtimoiy himoya modellarini ikki turga ajratganlar: 1) sotsial–
demokrat, 
ya‘ni asosan davlatning jamiyatning umummilliy ijtimoiy 

---

mexanizmlarini boshqarishdagi rolini yuqoriligi; 2) neoliberal, ya‘ni ijtimoiy–
iqtisodiy jarayonlarga davlatning past darajadagi aralashuvi. Bizning fikrimizcha, 
ijtimoiy himoya modellari aralash shaklda bo‗lib, sof modellarni uchratish qiyin.
Ijtimoiy himoya modellarini tahlil qilar ekanmiz, O‗zbekiston Respublikasida 
amalga oshirilayotgan modelining o‗ziga xos tomonini ko‗rsatib o‗tish lozim. 
O‗zbekistonning ijtimoiy modeli ijtimoiy yo‗naltirilganligi va YAIM hajmidan 
ijtimoiy xarajatlarga qilinayotgan yuqori darajani hisobga olsak, ko‗proq 
Skandinaviya modeliga yaqinroq. Lekin ijtimoiy yordamni qamrab olish darajasiga 
ko‗ra O‗zbekiston Respublikasida asosiy yo‗nalish sifatida manzillilik turadi. 
Bizning fikrimizcha, O‗zbekiston Respublikasida umumiy aholi tarkibida yoshlar 
ulushiyuqoriligin hisobga olganda ularni faol mehnatga yo‗naltirish va ijtimoiy 
himoyaning 
faol 
shaklidan 
foydalanish 
muhim 
hisoblanadi. 
Aholini 
mikromoliyalash xizmatlari orqali ijtimoiy himoya qilish aholi uchun barqaror oila 
daromadiga ega bo‗lishga ko‗maklashadi.