Тошкент ахборот технологиялари университети карши филиали ижтимоий-гуманитар фанлар кафедраси Х. Ж. Рузиев «Иқтисодиёт назарияси»

Савдо уйлари - савдо муассасасининг махсус тури.
У ихтисослашган ёки универсал
бўлиши мумкин. Ихтисослашган савдо уйи айрим товарлар билан (кийим-кечак, оёқ кийим,
газлама ва қ.к.), универсал савдо уйи ҳар хил товарлар билан савдо қилади.
Кўп тармоқли ташқи савдо фирмалари ҳам савдо уйи деб аталади. Улар ўз номидан ва
кўпинча ўзлари ҳисобидан экспорт-импорт ҳамда бошқа савдо алоқаларини олиб боради.
Ташқи савдо уйлари савдо корхоналарини сотиб олиш, жиҳоз ва ускуналарни ижарага
топшириш, кредитлар бериш, суғурта хизмати кўрсатиш билан молия ва ишлаб чиқариш
хизматида ҳам қатнашади.
Савдо уйлари таркибида савдо фирмалари муҳим ўрин тутади. Улар тижорат ишини
юритувчи ва ихтисослашган савдо-сотиқ корхоналаридир. Фирмалар мустақил ёки йирик
саноат корпорациялари таркибида иш юритиб, Ўлгуржи ва чакана савдо билан
шуғулланадиган турларга бўлинади. Айрим фирмалар ҳар иккала савдо тури билан ҳам
шуғулланади.

---

50
Улгуржи савдо фирмалари - улгуржи ҳолда (катта партияларда) товарларни ўз
мулкига сотиб олиб, истеъмолчиларга сотувчи савдо ташкилотлари. Чакана савдо
фирмалари - товарларни сўнгги истеъмолчилари сотувчи савдо муассасалари.
Улар
мустақил дўконлар, махсус дўконлар ва супермаркетлардан иборат бўлади.
Супермаркет - бу харидорнинг ўзига-ўзи хизмат кўрсатишга асосланган
кенг тармоқли савдо корхонаси.
У товарларнинг деярли ҳамма турлари билан савдо
қилади. Супермаркет харидорларга бепул маслаҳатлар беради, товарларни буюртма бўйича
харидор уйига етказади, уларга маданий- маиший хизмат кўрсатади.
Инфратузилма тизимида молия-кредит муносабатларига хизмат қилувчи муассасалар
алоҳида ўринга эга. Улар молия бозори, унинг асоси бўлган капитал бозорини
шакллантиради ва амал қилиш тартиб-қоидаларини ўрнатади. Молиявий муассасалардан
кўпчилиги ўзига хос белгиларга эга бўлсада. уларнинг барчаси битта умумий белгига эга.
Улар ўзларининг мажбуриятларини билдиради, яъни маблағлари ортиқча бўлган
субъектлардан пул қарз олади ва ўз номидан маблағлари етишмаган субъектларга пул қарз
беради.
Бозор инфратузилмасининг банклар, суғурта компаниялари, солиқ ва божхона
идоралари каби муассасалари молия-кредит муносабатларида алоҳида ўзига хос ўринга эга.
Бозор иқтисодиёти субъектларини молиявий ахборотлар билан таъминлаш бозор
инфратузилмасининг ахборот хизмати идоралари, шу жумладан аудиторлик фирмалари
зиммасига тушади.