Тошкент ахборот технологиялари университети карши филиали ижтимоий-гуманитар фанлар кафедраси Х. Ж. Рузиев «Иқтисодиёт назарияси»

1-жадвал. «Иқтисодиёт назарияси» бўйича турли дарсликларда унинг
предметига берилган таърифлар
Иқтисодиёт назарияси фанининг предмети тўғрисида билдирилган барча фикрлардан
кўриниб турибдики, сиёсий иқтисодга доир дарслик ва бошқа китобларда ишлаб чиқариш
жараёнида кишилар ўртасида содир бўладиган муносабатларни ўрганишга алоҳида эътибор
берилган бўлса, «Экономикс»да ва бозор иқтисодиётига доир Россияда чиқарилган
дарсликларнинг кўпчилигида асосан кишиларнинг ресурсларга, моддий ашё ва буюмларга
бўлган муносабатини, хатти-ҳаракатини ўрганишга, чекланган иқтисодий ресурслардан
унумли фойдаланишларига алоҳида эътибор берилган.
Бизнинг фикримизча, иқтисодиёт назарияси фани масаланинг у томонини ҳам, бу
томонини ҳам четда қолдирмаслиги, масалага бир томонлама ёндашувга йўл қўймаслиги
лозим. Чунки ҳар қандай меҳнат, ҳар қандай ишлаб чиқариш, хизмат кўрсатиш, энг аввало,
табиат ашёлари, моддий воситалар, пул маблағлари орқали амалга оширилади ва улардан
фойдаланилади. Шунинг учун мавжуд ресурсларга, ишлаб чиқарилган товар ва хизматларга,
улардан унумли фойдаланишга бўлган муносабат, ишлаб чиқариш омилларининг ўзаро
боғлиқлиги ва бир-бирига таъсирида ўрганилиши лозим. Бошқа тарафдан, ҳеч қандай меҳнат
ёки ишлаб чиқариш алоҳида олинган киши ёки гуруҳ томонидан, бошқалар билан
алоқаларсиз, муносабатларсиз амалга оширилмайди. Улар ишлаб чиқариш ва хизмат
кўрсатиш жараёнида бир-бирлари билан албатта ўзаро муносабатда бўладилар ва шу
муносабатга қараб ҳаракат қиладилар, ўз хулқ-атворларини, хатти-ҳаракатларини
белгилайдилар.
Мана шуларни ҳисобга олиб,
иқтисодиёт назарияси фанининг предмети -
иқтисодий ресурслар чекланган шароитда Жамиятнинг чексиз эҳтиёжларини
қондириш мақсадида моддий неъматларни (ва хизматларни) ишлаб чиқариш,
тақсимлаш, айирбошлаш ва истеъмол қилиш жараёнида вужудга келадиган иқтисодий
муносабатларни, ижтимоий хўжаликни самарали юритиш қонун-қоидаларини