Тошкент ахборот технологиялари университети карши филиали ижтимоий-гуманитар фанлар кафедраси Х. Ж. Рузиев «Иқтисодиёт назарияси»

протекционизм (ташқи таъсирдан ҳимоялаш)
ва
фритредерлик (савдога тўлиқ
эркинлик бериш)
каби шакллари кенг тарқалган.

---

210
Эркин савдо йўлида жуда кўп тўсиқлар мавжуд бўлади. Уларнинг асосийлари
қуйидагилар:
1) бож тўловлари.
Бож тўловлари импорт товарларга акциз солиқлари ҳисобланади, у
даромад олиш мақсадида ёки ҳимоя учун киритилиши мумкин;
2) импорт квоталари.
Импорт квоталари ёрдамида маълум бир вақт оралиғида импорт
қилиниши мумкин бўлган товарларнинг максимал ҳажми ўрнатилади;
3)
тарифсиз тўсиқлар.
Тарифсиз тўсиқлар дейилганда лицензиялаш тизими,
маҳсулот сифатига стандартлар қўйиш ёки оддий маъмурий тақиқлашлар
тушунилади;
4) экспортни ихтиёрий чеклаш.
Экспортни ихтиёрий чеклаш савдо тўсиқларининг
нисбатан янги шакли ҳисобланади. Бу ҳолда четэл фирмалари ўзларининг маълум
мамлакатга экспортини ихтиёрий равишда чеклайди.
Эркин савдо (фритредерлик) сиёсати
протекционизм сиёсатининг акси бўлиб,
ташқи савдони эркинлаштиришга қаратилган. Бу сиёсат халқаро савдо ҳажмларини ўсишига
олиб келувчи турли тариф ва квоталарни қисҳартириш. миллий иқтисодиётнинг очиқлигини
янада кучайтиришга хизмат қилади.
Ҳалқаро савдони тартибга солиш халқаро ва миллий даражаларда амалга ошади.
Миллий даражадаги тартибга солиш экспорт ва импортни тартиблаш орқали намоён
бўлади. Экспортни тартиблаш ташкилий ва кредит-молиявий усуллар ёрдамида уни
рағбатлантиришга 
йўналтирилган.
Экспортни 
рағбатлантиришнинг 
ташкилий
усулларига
қуйидагиларни киритиш мумкин:
- экспорт қилувчиларга ахборот ва маслаҳат бериш хизматларини кўрсатиш учун
маҳсус бўлинмаларни ташкил этиш;
- савдо битимларини тузишда давлат идораларининг иштирок этиши;
- ташқи савдо учун малакали кадрларни тайёрлашга кўмаклашув;
- хорижий мамлакатларда кўргазмалар ташкил этишда ёрдам кўрсатиш;
- миллий компанияларни дииломатик жиҳатдан кўллаб-қувватлаш ва х-к.