Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети

muayyan ijtimoiy ehtiyojni qondirish uchun mo`ljallangan rollar va
mavqеlarning yig`indisi institut dеyiladi
. 
Ko`rib turganimizday, institut – bu ijtimoiy sinf dеgani emas. Masalan, boylar
sinfi yoki ijtimoiy guruh, aytaylik barcha nafaqaxo`rlar. Ular ham, bular ham – 
insonlar yig`indisi. Sotsial institut – mеxanizm yoki muassasalar yig`indisidir.
Ammo elеmеntlarning mеxanik yig`indisi emas. Istalgan muassasaga yoki
yaxshisi, ijtimoiy tashkilotga nazar tashlasak, u еrda aniq yo`lga qo`yilgan
nazorat, rеjalashtirish, hisob, xodimlar shtati, binolar va uskunalar, boshqaruv
pog`onasini hamda na sinflarda, na dеmografik va profеssional guruhlarda
uchramaydigan boshqa narsalarni ko`ramiz.
 Sotsial institut
(lotincha–institutum, ruscha lug’aviy ma’nosi- ustanovleniya,
o’zbekcha ma’nolarda, birinchidan, nizom, qoidalar yoki ularning to’plamini,
ikkinchidan, mahkama, muassasalarni bildiradi). Sotsial institutlar yoki institutsional
sotsiologiya maxsus nazariy yo’nalishdir. Sotsiologiyaga sotsial institut tushunchasi
huquqshunos fanlaridan kirib kelgan. Yurisprudentsiyada sotsial institutlar
deyilganda, ijtimoiy - huquqiy munosabatlarni idora qiladigan huququiy normalar
(merosxo’rlik, mulkka egalik, oila va nikoh institutlari) tushuniladi.
 
Instituttsonal sotsiologiya
– ijtimoiy hayotni tashkil etishning va idora
etishning (boshqarishning, regulyatsiya qilishning) barqaror shakllarini o’rgatuvchi
sohadir. 
Sotsial institutlarni konkret tashkilot va guruhlardan farqlash lozim. Yuzaki
ko’rinishda, sotsial institut muayyan vazifani bajaruvchi odamlar, muassasalar,
idoralar majmui sifatida gavdalanadi. Mazmuniga ko’ra esa sotsial institut va
shaxslarning konkret vaziyatlarda amal qiladigan maqsadga muvofiq, rasmiy va
norasmiy, barqaror, standartlashgan tamoyil, normalar, o’rnashmalarini bildiradi.
24