Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети

Sotsial guruh» tushunchasining 
aniqlahning mushkul tomoni shundaki, real hayotda konkret sotsial guruhlar 
o‘zining tarixiy rivojlanish davomida paydo bo‘ladigan, o‘zgaradigan va barham 
topadigan individual xususiyatlarga ega bo‘lgan omma bilan murakkab birlikni 
namoyon qiladi.
23
Bundan tashqari voqelikda hech bir sotsial guruh boshqalardan 
ajralgan holda o‘z-o‘zidai mavjud bo‘lmaydn. Ular boshqa sotsial guruhlar bilan o‘zaro 
munosabatda bo‘lib, bir-birlariga sezilarli ta'sir o‘tkazib turadilar. Mana shular «sotsial 
guruh» tushunchasini ta'riflashda muayyan qiyinchilik tug‘diradi. 
Bizga ma'lumki, sotsiologiya fanining predmeti bo‘lib kishilarning ijtimoiy 
munosabatlari hisoblanadi. «Sotsial guruh» tushunchasi ijtimoiy munosabatlar 
sub'ektini (jamiyat-guruh-shaxs) aniqlashga hizmat qiladigan umumsotsiologik 
tushunchalar tarkibiga kiradi. Bu uchlikda, ya'ni jamiyat-guruh-shaxs munosabatida 
sotsial guruh «sintez qiladigan» tushuncha hisoblanadi. Alohida individ jamiyatga 
«qo‘shilishi» uchun, eng avvalo jamiyatdan ajralishi, individual xususiyatlardan 
tashqari, o‘zida sotsial xususiyatlarni shakllantirishi, aniqroq aytganda, har xil sotsial 
guruhdarga a'zo bo‘lishi kerak. 
«Sotsial guruh» tushunchasini keyingi nazariy tahlilida «sotsial» tushunchasining 
asoslarini ko‘rib chiqish lozim bo‘ladi. Aynan shu tushuncha hajmi va mazmunidan 
«sotsial guruh» tushunchasining mohiyati kelib chiqadi. 
23
SH.Alieva, H.Qodirova va boshqalar.’’Sotsioloyiya fanidan ma`ruzalar matini”.T.2006.110-b.

---

63 
«Sotsial» termini sotsiologiyada ikki ma'noda, keng va tor doirada ishlatiladi.
Keng ma'nosida «sotsial» tushunchasi «ijtimoiy» tushunchasiga sinonimdir. Tor 
ma'noda esa, jamiyat hayotining ma'lum sohalaridagi ijtimoiy munosabatlarni aniqlash 
uchun xizmat qiladi. Ba'zi bir sotsiologlar sotsial munosabatlar masalasini tadqiq etishib 
sotsial munosabatlarni 3 nuqtai nazardan tahlil qilish kerak degan fikrga kelganlar, keng 
ma'noda, torroq ma'noda va tor ma'noda.