Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети

Ikkinchi tomondan,
hamma ijtimoiy fanlar doirasida guruh deganda, real mavjud 
kishilar birligi tushuniladi. Bu holatda odamlar umumiy belgilar, faoliyatlarining xilma-
xilligi yoki biror shart, holatlar bilan birlashadilar va ma'lum ma'noda o‘zlarini mavjud 
birlik vakili ekanliklarini his qiladilar. Masalan, talaba o‘zini talabalar guruhining a'zosi 
sifatida his qiladi. 

---

62 
Ilmiy adabiyot bilan tanishish «sotsial guruh» terminini, birinchidan, juda 
keng 
qo‘llanilayotganligini, 
ikkinchidan 
turli 
hodisalarga 
nisbatan 
ishlatilayotganligini ko‘rsatayapti, qaysi nuqtai nazardan qarashlaridan qat'iy 
nazar, konkret ijtimoiy fan vakillari guruhlarni sotsial-iqtisodiy, sotsial-
demografik, sotsial psixologik va boshqa guruhlarga ajratadilar. 
Sotsial guruh tushunchasiga bu kabi yondoshuv terminlar lug‘atida ko‘p xillikka 
olib keladi, hamda «sotsial guruh» tushunchasining o‘zini ham noaniq tahlil qilinishiga 
sabab bo‘ladi. 
Hozirgi kunda bu termin sotsiologiya va sotsial psixologiyada keng 
qo‘llanilmoqda. Lekin bu kategoriyaning nazariy tahliliga, uni boshqa sotsiologik 
tushunchalar bilan munosabatiga doir maxsus ilmiy ishlar yo‘q hisobi. Ko‘p 
sotsiologlar tomonidan «sotsial guruh»ga berilgan ta'riflar bir-biridan farq qiladi. 
Masalan, jamiyat sinfiy tarkibi o‘rganilayotganda, sotsial guruhni sinflar strukturasidagi 
element sifatida (sinflar-tabaqalar-guruhlar), sotsial strukturani tahlil qilish chog‘ida 
esa, bu tushunchani keng ma'noda, sinflar tushunchasi bilan bir ma'noda ishlatishadi. 
Mana shulardan kelib chiqib, quyidagi vazifalarni hal qilish kerak: 
Birinchidan, «sotsial guruh» tushunchasini, uni shakllantiradigan holatlarini, uning 
chegarasini, uni qo‘llash imkoniyatini belgilaydigan nazariya sotsiologik asoslarni 
keltirish; 
Ikkinchidan, tushunchaning aynan o‘zini aniq ifoda qilish;
Uchinchidan, «sotsial guruh» tushunchasini unga yaqin bo‘lgan jamiyat sotsial 
strukturasini ifodalaydigan tushunchalar sistemasi («sotsial birlik», «sinf», «sotsial 
tashkilot», sotsial to‘plam») bilan birga qarash kerak, chunki har qanday tushuncha 
butunlik doirasidagina natija berishi mumkin. 
Hamma ilmiy terminlar singari «sotsial guruh» tushunchasi ham konkret tarixiy 
reallikka to‘g‘ri keladigan va uning muhim ahamiyatli xususiyatlarini aks ettiradigan 
nazariy, umumiy va mavhum tushunchadir. «