Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali qishloq xo’jaligi mahsulotlarini saqlash, qayta ishlash va mexanizasiya kafedrasi

UVP ko’chma ventilyator qurilmasi
- paxta g’aramlaridan nam havoni so’rish 
markazdan qochirma ventilyator yordamida amalga oshiriladi. Maxsus maydonchalarning 
kanallaridan havoni so’rish uchun VTS-10 M, havoni tunnel orqali so’rish uchun esa UVP 
rusumli qurilma markazdan qochirma ventilyator va so’ruvchi (to’g’ri quvur), drossel 
yopqich, chiqish to’g’ri quvuri hamda ajratgich quvurlardan iborat. 
Ventilyator yon qobirg’a bilan bir butun tashkil qilgan korpusga o’rnatilib, elektr 
dvigatelь valiga bevosita mahkamlangan ishchi g’ildirak ko’rinishida bajarilgan. Ko’chma 

---

ventilyator qurilmasi uch g’ildirakli bo’lib, ulardan bittasi qurilmaga tezkor 
harakatlanishni ta’minlash uchun buriluvchandir. 
Ventilyator qurilmasining muayyan maqbul ish rejimi aerodinamik tavsif bo’yicha 
aniqlanadi.
6-rasm. UVP rusumli ko’chma ventilyatorning ko’rinishi. 
 
Topshiriq va nazorat savollari: 
1.Paxta tayyorlashda paxta zavodlarining va paxta punktlarining vazifasi. 
2.Xo’jaliklar topshirayotgan paxtani qabul qilish va jamlash. 
3.Qabul qilinayotgan paxtaning navi va sinfini aniqlash. 
4.Qabul qilingan paxtaning konditsion vaznini aniqlash tartibi. 
5.Paxtaning sifatini uzoq muddat saqlash uchun bajariladigan tadbirlar tartibi. 
 
 

---

8 – ma’ruza: Paxta xom ashyosini g’aramlashning o’ziga xos xususiyatlari 
Reja: 
1.CHigitli paxtani saqlash 
2. Paxtani g’aramlarga va yopiq omborlarga joylash hamda saqlashning texnik sharoitlari 
3.Paxta g’aramlarini yopish 
 
1.CHigitli paxtani saqlash 
Paxta asosan sentyabr, oktyabr va noyabr oylarida tayyorlanadi. Paxta tozalash 
zavodlari shu uch oy davomida bir mavsumda tayyorlangan paxtaning taxminan 20% ini 
ishlay oladi. Paxtaning qolgan ko’p qismini uzoq vaqt saqlashga to’g’ri keladi. 
Paxtani uzoq vaqt saqlaganda tola va chigitning tabiiy xususiyatlarining 
buzulmasligiga yaxshi e’tibor berish kerak. Paxtani yaxshi saqlash uchun kerakli 
shartlarning asosiysi uni omborlarga joylash vaqtidagi namligi GOSTga muvofiq I sort 
uchun 9,0; II sort uchun 10,0; III sort uchun 11,0 va IV sort uchun 13,0 % dan oshmasligi 
kerak.
Mashinalar bilan terilgan va namligi ruxsat etilgan normadan yuqori bo’lgan chigitli 
paxta vaqtincha (5 kungacha) saqlash uchun qabul qilinadi. Bunday paxtani joylashda 
uning balandligi I va II sortlar uchun 4 m dan va qolgan sortlarniki 3 m dan ortiq 
bo’lmasligi kerak. 
CHigitli paxtani saqlash uchun sig’imi 750, 1500, 3000, 4500 va 6000 t va temir-
beton detallardan yig’ilgan, pishiq yoki xom g’ishtdan qurilgan yopiq ombor, to’rt tomoni 
ochiq shiyponlar yoki butunlay ochiq maydonchalardan foydalaniladi.