Ызбекистон республикаси адлия вазирлиги

Иқтисодий регуляторлик функцияси
. Бозор иқтисодиѐти 
товар-пул муносабатига асосланганлиги учун товар ишлаб чиқариш 
бозор иқтисодиѐтининг моддий асоси бўлиб, унинг бозор билан 
алоқаси нарх-наво орқали юз беради. Шу туфайли нарх бозор иқтисо-
диѐтининг асосий воситаси ҳисобланади. Товар ишлаб чиқариш 
бозор иқтисодиѐтининг моддий асосидир. Унинг бозор билан алоқаси 
нарх-наво орқали юз беради. Нархдаги ўзгариш бозор ҳолати (конъ-
юктураси)ни билдирадики, бу талаб-таклиф нисбатига боғлиқдир. 
Юқорида келтирилган мисолда ѐзув столларига талабнинг ортиши 
уларни ишлаб чиқаришни кўпайтиришга рағбатлантириши ҳақида 
сўз юритилган эди. Лекин бундай ҳолат ҳам хом ашѐ, материалларни 
кўпайтириш, ишлаб чиқаришни кенгайтириш учун зарур ҳамма нар-
саларнинг харид қилинишини талаб этади. Мебель фабрикасида бун-
дай имкониятнинг пайдо бўлганлигига ишонч ҳосил қилинган эди. 
Зеро, столга бўлган талаб ва нархнинг ошиши қўшимча даромадни 

---

таъминлайдики, у ишлаб чиқаришни кенгайтиришга сарфланиши 
мумкин. Бинобарин, ѐзув столининг нархи баландроқ бўлганда ме-
бель фабрикалари эгаларининг ўз даромадларини янада оширишлари 
учун имкон яратилади. 
Шуниси муҳимки, нархлар механизми ишлаб чиқарилаѐтган 
маҳсулот миқдорини кўпайтиришнигина эмас, балки ишлаб чиқа-
ришнинг энг тежамли усулларини ишлаб чиқишни ҳам рағбатланти-
ради. Ёзув столи ишлаб чиқарувчиларнинг даромади сотишдан туш-
ган пул билан ишлаб чиқариш харажатлари ўртасидаги тафовутдан 
иборат бўлганлиги сабабли энг кам харажат қилган ҳолда маҳсулот 
чиқариш улар учун фойдалидир. Ёзув столи ишлаб чиқаришда фой-
даланиладиган ѐғочнинг бирор хили борган сайин камѐброқ ва қим-
матроқ бўлиб боради, деб фараз қилайлик. Бундай ҳолат хом ашѐни 
тежаш, унинг ўрнини боса оладиган арзонроқ материални излашга, 
янгиликни ўзлаштиришга, яъни новацияга ундайди. Мебель фабри-
каси нархни ҳисобга олган ҳолда янги технология жорий этиб ѐки 
ресурсларниг арзонини топиб харажатлар камайтирганлигин туфайли 
нарх пасайган шароитда ҳам яхши фойда кўриши мумкин. Шундай 
қилиб, нарх ишлаб чиқаришни тартибга солиб, уни ўзгартириб, тако-
миллаштириб туради, янада ривожланишни таъминлайди. Нархнинг 
регуляторлик функцияси мана шунда намоѐн бўлади.