Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o„zbek tili va adabiyoti universiteti

Parallel matnlar korpusi
– badiiy asar, qo‗llanma, ommaviy axborot 
vositasi nashrlari, turli xil hujjatlarning ikki yoki undan ko‗p tildagi 
elektron ko‗rinishlari.

---

231 
Qomusiy lug„at
– turli ijtimoiy sohalarga oid muhim ma‘lumot 
beradigan, voqelikni batafsil izohlaydigan lug‗at.
Sеma
(
yun.
sema
―belgi‖) – leksik ma‘no (semema)ni tashkil 
toptiruvchi komponent (qism)lar. Mac, 
atrof 
leksemasining ma‘nosi 
(sememasi) ―hamma‖ va ―tomon‖ semalaridan iborat. Ma‘lum leksik-
semantik guruhga oid sememalardagi semalar shu sememalar uchun 
umumiy yoki xususiy ekaniga ko‗ra ikki asosiy turga bo‗linadi: 1) umumiy 
sema – integral sema
; 
2) farqlovchi sema – differensial sema
. 
Semiotika yoki semiologiya
(yun. 
semiotike
, ya‘ni ―belgilash‖, 
―tasvirlash‖, ―ifodalash‖ degan ma'nolarni anglatadi) belgilar sistemasi 
haqidagi fan bo‗lib, unda axborotni saqlovchi, uzatuvchi turli xil belgi va 
belgilar tizimlarining yaratilishi, vazifalarini, belgilar sistemasiga kiruvchi 
hodisalarni, ularning tabiati, mohiyati, turlari, ko‗rinishlari, amal qilishi 
kabilarni tekshiradi. Semiotikada tabiiy tillar, sun‘iy tillar, yo‗l belgilari, 
audio va videosignallar tadqiq etiladi.
Semantik tarmoq
– borliqni so‗zlar va ularning semantik 
munosabatlari 
yordamida 
modellashtirishga 
yo‗naltirilgan 
tizim 
hisoblanadi. Semantik tarmoq aniq belgilangan uzellar (obyektlar 
kesishadigan joy) va dugalar (semantik munosa-batlarning biri 
ikkinchisiga 
ta‘sir 
ko‗rsatadigan 
nuqta) 
munosabati 
asosida 
modellashtiriladi.
Ssenariy 
– voqea-hodisalar, harakatlar ketma-ketligining kauzal 
bog‗liqlik tamoyili asosidagi zanjiri. Har bir ssenariyda rol bajaruvchilar 
mavjud. Ssenariylar real hayotda uchraydigan vaziyatlarni aks ettiruvchi 
holatlar asosida yuzaga keladi.
Sintez
– kompyuterda matnning grammatik shakllantirilishi va 
generatsiyasi (hosil qilinishi). 
Morfologik sintez 
matnga avtomatik ishlov 
berish jarayonida yoki uning so‗nggi bosqichida (natijalarni inson hukmiga 
havola qilishda) so‗zlarning turli shakllarini chiqarish, analiz natijalarini 
umumlashtirishdan iborat.