Xirurgik kasalliklar

Anal kanali – 
me’da-ichak traktining oxirigi qismi bo’lib, anorektal 
chiziqdan boshlanib, anus bilan tugaydi. Uning uzunligi 3-4 sm ni tashkil etadi. 
Anal kanali ikkita mushak: ichki (chuqur) va tashqi (yuzaki) xalqalari bilan 
o’ralgan. Ichki xalqa (ichki sfinkter) to’g’ri ichak ichki tsirkulyar mushak 
qavatining bevosita davomi hisoblanadi. U silliq mushak tolalaridan tashkil 
topib, avtonom innervatsiyaga ega va shuning uchun ixtiyorsiz ravishda 
qisqaradi. Tashqi mushak xalqasi (tashqi sfinkter) esa, inson ixtiyoriga 
bo’ysunadi. 
85-rasm. To’g’ri ichak anatomiyasi. 

---

393 
1 – v. rectalis superior; 2 – valvulae rectales; 3 – columnae Morgagni; 4 – cryptae; 5 – 
os ileum; 6 – v. iliaca interna; 7 – v. rectalis media; 8 – vv. rectales inferiors; 9 – v. 
pudenda interna; 10 – sphincter ani externus; 11 – sphincter ani internus; 12 – fossa 
ischirectalis; 13 – m. obturator internus; 14 – m. levator ani; 15 – linea pectinea; 16 – 
pectin; 17 – fossa pelveorectalis; 18 – m. longitudinalis; 19 – m. circularis; 20 – 
submucosa; 21 – mucosa. 
Qon bilan ta’minlanishi.
To’g’ri ichak bitta toq – yuqori to’g’ri ichak 
arteriyasi (pastki tutqich arteriyasi tarmog’i) va ikkita juft – o’rta va pastki 
to’g’ri ichak arteriyalari orqali qon bilan ta’minlanadi. 
Venoz qon oqimi yuqori va pastki venalar chigali yordamida pastki, o’rta 
va yuqorigi to’g’ri ichak venalari orqali amalga oshiriladi.
Innervatsiyasi.
To’g’ri ichak oxirigi simpatik chigal dumgaza sohasi 
tarmoqlari, arteriyalar bilan birga boruvchi simpatik nervlar va II-IV dumg’aza 
nerv ildizlari tarmoqlari orkali innervatsiyalanadi. Ampula usti va ampulyar 
sohalar asosan vegetativ nervlar, anal qismi esa aksariyat orqa miya nervlari 
orqali idora qilinadi. Ampulyar qismning turli xil tasirlarga kam sezuvchanligi 
va anal qismning og’riqqa yuqori sezuvchanligi yuqoridagi xolat bilan 
ifodalanadi. 
To’g’ri ichak