Xirurgik kasalliklar

Diagnostikasi.
Son churrasi Pupart boylamidan pastroqda son oval 
chuqurchasi zonasida, qov dumboqchasidan pastda lateral joylashgan kichikroq 

---

299 
(yorg’oq yoki tuxumdek keladigan) shish bilan xarakterlanadi. U chovda og’riq 
bilan o’tadi, ba’zan dispeptik buzilishlar, qorinda bo’lishi yoki qabziyat bilan 
birga kechadi, aksariyat o’ng tomondagi churra sirpanuvchan bo’ladi. Joyiga 
kiritib bo’lmaydigan churra ichida ko’pincha charvi bo’ladi. 
Churraning hamma tipik simptomlari – kuchanishda kattalashadigan va 
yotganda yo’qoladigan bo’rtma, yo’tal turtkisi bo’lganda va Pupart boylamining 
medial yarmida pastdagi tipik joylashuvda diagnoz qo’yish oson. Juda semiz va 
to’la ayollarda churraning Pupart boylami munosabatini aniqlash qiyin 
bo’lganda (spina iliaca anterior surerior va tuberculum pubicum) tutashtirib 
turadigan chiziqdan foydalaniladi. 
Bundan tashqari, son churralarining differentsial diagnostikasini urug’ 
tizimchasi lipomasi, oval chuqurcha limfadeniti, son venalarining varikoz 
kengayishi, xavfli o’sma metastazi, son tomirlari anevrizmasi bilan o’tkazish 
kerak. 
Son churralari faqat operatsiya qilib davolanadi. Operatsiyalarning hamma 
usullarini ikki turga ajratish mumkin: 
1) chov kanali tomonidan qilinadigan operatsiyalar; 
2) son tomonidan bajariladigan operatsiyalar. 
Joyiga kiritib bo’lmaydigan katta o’lchamli son churralarida T-simon 
kesmalardan kam foydalaniladi. 
Chov tomonidan o’tkaziladigan operatsiyalar. 
Rudji usuli. Chov kanali va ko’ndalang fastsiya ochilgandan, churra 
xaltachasi ajratilib ishlov berilgandan keyin Pupart boylamini suyak usti 
pardasiga tikib, plastika o’tkaziladi. 
Chov kanali devorining butunligi tiklanadi. 
Parlavechcho usuli – tashqi halqa butunligini saqlab qolgan holda chov 
kanali ochiladi. Qorin ichki qiyshiq va ko’ndalang muskullarining pastki 
chekkasini qov suyagining suyak usti pardasiga urug’ tizimchasi orqasidan 
tikishadi. Choklarning ikkinchi qatori xuddi shu muskullarga chov boylamiga 
solinadi. 

---

300 
Rayx usuli – ichki qiyshiq va ko’ndalang muskul Pupart boylamiga va qov 
suyagining suyak pardasi ustiga urug’ tizimchasi oldidan tikiladi. 
Praksin usuli – qo’shma usul bilan plastika qilinadi operatsiyani son 
tomonidan boshlab xaltachani ajratiladi va unga ishlov beriladi. Plastikani esa 
chov yo’li orqali urug’ kanalchasi orqasida Pupart boylamiga va suyak usti 
pardasiga qilinib, ichki qiyshiq va ko’ndalang muskullar pastki chekkasini 
tikiladi.
Son tomondan kilinadigan operatsiyalar. Lokvud-Bassini usuli – son 
halqasi plastikasini chov boylamini qov suyagi usti pardasiga tikish hisobiga 
bajariladi (69-rasm). 
69-rasm. Lokvud-Bassini usulida son xalqasini plastikasi 
Bassini plastika usulini oval chuqurcha yarimoysimon chekkasiga (margo 
falciformis) va taroqsimon fastsiyaga choklarning ikkinchi qatorini solish bilan 
to’ldirdi. 
Prokunin usuli – son kanalidagi ichki xalqani taroqsimon muskul va shu 
nomdagi fastsiyadan olingan laxtak bilan yopiladi. Aponevrozning chov 
boylamiga parallel qilib kesib olingan transplantatning eniga muvofiq tilinadi. 
Urug’ tizimchasini yuqoriga suriladi va korntsang yordamida son halqasi 
zonasidagi ko’ndalang fastsiyani to’mtoq holda suriladi. Son halqasi orqali 

---

301 
taroqsimon muskul laxtagini tashqi qiyshiq muskul aponevrozi kesmasiga 
o’tkaziladi, unga transplantat o’rnatilib, son kanalining ichki teshigi bekitiladi. 
Uotson-Cheyne usulining Prokunin usulidan farqi shundaki, taroqsimon 
muskuldan olingan asosi yuqoriga yo’naltirilgan 6-7 sm uzunlikdagi laxtak 
Pupart boylamiga tashqaridan tikib ko’yiladi. Transplantatni tomir qiniga va 
taroqsimon muskulga qo’shimcha mahkamlanadi.