Xirurgik kasalliklar

Qalqonsimon bez yallig’lanishlari
Qalqonsimon bezning yallig’lanish kasalliklari o’tkir yoki surunkali 
infektsiya ta’siri natijasida rivojlanadi. O’zgarmagan qalqonsimon bezda 
rivojlangan yallig’lanish jarayoniga – tireoidit, avvaldan buqoq mavjud bo’lgan 
bezda rivojlangan yallig’lanish jarayoniga esa – strumit deyiladi. 
O’tkir tireoidit va strumit tana haroratining oshishi bilan boshlanadi. 
Bemorlar bosh og’rishi, qalqonsimon bezdagi kattiq og’riqqa shikoyat qiladilar. 
Og’riq ensa sohasiga va kuloqqa ta’sir beradi. Bo’yinning oldingi yuzasida, 
qalqonsimon bez chegarasida yutinishda suriladigan og’riydigan shish paydo 
bo’ladi. Tireoiditning og’ir asorati, ba’zan sepsis rivojlanishi bilan 
og’irlashadigan yiringli mediastinit rivojlanishi hisoblanadi. Shuning uchun ham 
o’tkir strumit yoki tireoidit diagnozi qo’yilgan bemorlarni shoshilinch ravishda 
kasalxonaga yotkizish va jadal davolashni boshlash kerak. 
Davolash. Bemorlarga ta’sir doirasi keng antibiotiklar, sulfanilamid 
preparatlari, detoksikatsion muolaja, osoyishta sharoit, suyuq yumshoq ovqatlar, 
mo’l ichimlik va fizioterapevtik muolajalar tayinlanadi. Bezda yumshash, 
flyuktuatsiya belgilari paydo bo’lib abstsessga aylanganda, yiringli jarayon 
bo’yinga va ko’ks oralig’iga tarqalib ketmasligi uchun, darhol uni ochib, 
drenajlash amaliyotini bajarish tavsiya etiladi. 
Yiringli bo’lmagan tireoidit (de Kerven-Krayl granulematoz tireoiditi) 
virusli infektsiyaga bog’liq bo’lib, kasallik klinik belgilariga ko’ra o’tkir yiringli 
tireoiditga o’xshash bo’ladi. Og’riq sindromining bo’lmasligi yoki yuzaga 
chiqmaganligi, bez ustidagi terining o’zgarmaganligi va qo’zish davrida 
gipertireoz belgilarining hamrohligi, tahlillarda esa oqsil bilan bog’langan yod 
miqdorining ortishi, uni boshqa turdagi kasalliklardan ajratib turuvchi belgilar 
hisoblanadi. 

---

31 
Davolash. Bemorlarga yuqorida keltirilgan muolajadan tashqari, buyrak usti 
bezi pustlog’ining gormonlaridan (har kuni 20-30 mg dan 4-6 haftagacha) 
prednizolon tayinlanadi. Takrorlanganda qalqonsimon bez rentgenoterapiyasi 
o’tkaziladi. Prognozi odatda yaxshi, kasallik tez kunda sog’ayish bilan 
yakunlanadi.