Til tarixi, yozuv tarixi, fonetika, fonologiya O’qituvchi: Abdirasulova. Sh. Sh

Eslatma! Hozirgi davrda iste’molda bo’lgan tillar tirik tillardir: (O’zbek, rus, qozoq…)
Qoldiqlari bizgacha yetib kelgan, hech bir xalq uchun muomila vositasi bo’lib xizmat qilmaydigan tillar o’lik tillar hisoblanadi. ( lotin,
qadimgi hind, qadimgi xorazm, sanskrit…)
HOZIRGI O’ZBEK ADABIY TILI
Bir-biriga yaqin , umumiy jihatlari ko’p bo’lgan tillar qarindosh, bir-biridan uzo, umumiy jihatlari bo’lmagan tillar esa qarindosh
bo’lmagan tillar hisoblnadi. Masalan, o’zbek, qirg’iz, qozoq, tatar, uyg’ur, ozarbayjon tillari qarindosh tillar sanaladi. Qarindosh kishilar
bir ajdoddan tarqaani kabi qarindosh tillar ham bobo tildan kelib chiqadi. Shuning uchun ham dunyo tillari qarindoshlihiga ko’ra
tiloilalariga bo’linadi. Til oilalarining nomlari esa bobo til nomi bilan yuritiladi. Bu til oilalarining har qaysisi o’z ichida yana guruhlarga
bo’linadi. Xususan, turkiy tillar oilasi qipchoq tillar guruhi, qarluq tillar guruhi, o’g’uz tillar guruhiga bo’linadi. O’zbek va uyg’ur tillari
qarluq guruhiga; ozarbayjon, turkman, usmonli turk tillari o’g’uz guruhiga ; qozoq, qoroqalpoq, qirg’iz, tatar, Chuvash, yoqut,
boshqird, xakas tillari esa qipchoq guruhiga kiradi.
Ko’rinib turubdiki, o’zbek tili dunyo tillari tizimida turkiy tillar oilasining qorluq guruhiga mansubdir.
Turkiy tillar oilasida 30ga yaqin til bor. Bu tilde so’zlashuvchilar ,asosan, Osiyo, Yevropa, Amerika va Avstraliya mintaqalarida
istiqomat qilishadi.
Turkiy tillar agglutinativ tillar sanaladi. Bu tillarda har qanday ma’no alohida qo’shimcha yordamida ifodalanadi. Qo’shimchalar
asosan o’zakdan keyin qo’shiladi. M:lit-sey+dosh+lar+im+ga
O’zbek tili 2ga bo’linadi :
1. Jonli xalq tili - bu til o’z ichiga sheva, oddiy so’zlashv usuli, jargonlar, vulgarizm, varvazim kabilarni qamrab oladi.
2. Adabiy til - ma’lum qoidalarga bo’ysundirilgan, muayyan qolipga soling, olimlar tomonidan ishlov berilgan doimo
silliqlashtirilib boriladigan til shaklidir. Rasmiy hujjatlar, ilmiy asarlar, ommaviy axborot vositalari adabiy tilde sih ko’radi.
Sheva - bir millatga mansub bo’lib turli hududlarda yashaydigan odamlar tomonidan ishlatiladigan miliy til ko’rinishi.
Shevalarning faqat og’zaki ko’rinishi mavjud.