Karl sakslarni dastlab VIII asrning 70- yillarida bo’ysundirdi. Avval g’arbiy
sakslar - vestfallar (ular Reyn va Vezer daryolari o’rtasida yashar edilar)
bo’ysundirildi. Ularning ketidan ostfallar ham bo’ysundirildi (ular Vezer
daryosining sharkida yashar edilar). 777 yilda Paderbornda bo’lgan s’ezdda saks
qabilalari ko’pchiligining boshliqlari Karlga qasamyod qildi. Karlning buyrug’iga
binoan, sakslariing hammasi majusiylik dinidan xristian diniga o’tishlari kerak edi.
Saksoniyaga ko’pdan-ko’p frank ruhoniylari keldi, hamma yoqda cherkovlar qurila
boshladi, sakslar cherkovga ushur (hosilning o’ndan birini) to’lashga majbur
etilgan edilar. Lekin, shundan keyin tez orada 778 yildan boshlab sakslar bir necha
marta katta qo’zg’olon ko’tardilar. Bu qo’zg’olonlardan kuzatilgan maqsad
franklar zulmidan xalyus bo’lish edi. Karl bu qo’zg’olonlarni juda ham rahmsizlik
bilan bostirdi. Minglab sakslar qatl etildi. Qo’zg’olonchilarning ko’pi qulga
aylantirildi. Dastlab sakslarning qo’zg’olonlarida ularning zodagonlari ham
qatnashdi. Lekin Karl zodagonlarni sekin-asta o’z tomoniga og’dirib olishga
muvaffaq bo’ldi. Qo’zg’olon ko’targan sakslarping asosiy boshliqlaridan biri -
vestfallar gertsogi Vigukind qimmatbaho in’omlarga sotilib, 785 yilda sakslarga
xiyonat qildi va Qarl tomoniga o’tdi.)
Sakslarning
IX
asr
boshlaridagi
so’nggi hafakati deyarli nuqul «oddiy sakslar» harakati tusida bo’lib, asosan
Saksonnyaning shimolida (Nordalbingiyada) o’tdi. Nihoyat, sakslar bo’ysundi va
Frank qirolining fuqarosi sifatida frank graflari tomonidan idora qilinadigan bo’ldi.
Sakslarning itoatsizroq qismi Reyn daryosining chap qirg’og’iga - franklar orasiga
chekindi, frank kolonistlari esa qaytadan Reyn daryosining kirg’og’iga, ya’ni bir
vaqtlarda frank qabilalarining ittifoqi vujudga kelgan yerga o’tib joylashdi. Sakslar
bilan urishish vaqtida Karl SHarqiy Yevropadagi boshka xalklar bilan ham urush
olib borishga majbur buldi. Polab slavyanlari bilan urushdi va bu qabilalardan
ba’zilariga - lyutichlarga va lujichanlarga - xiroj soldi. Dunayning o’rta oqimidagi
kuchli Avariya podsholigi franklarga qaram bo’ldi. Dunayning yuqori oqimidagi
Bavariya kopolligi tamomila bosib olindi, ilg’ari bu qirollik franklarga onda-sonda
xiroj to’lay turar edi. Xarutan-slovenlardan i,borat janubiy slavyan qabilalari
yashaydigan Xorutaniya (Karintiya) shuningdek, Bolqon yarim orolining shimoli-
g’arbidagi xorvat yerlari Bovariya bilan birga Frank davlatiga qushib olingan edi.
Xorutaniya Frank davlati sostavida uzoq turmadi. Istilolar natijasida Karl Buyuk
zamonida Frank davlati juda kengayib ketdi. Uning chegaralari g’arbda Ebro
daryosi, Pireneya tog’laridan Atlantika okeanigacha, sharqda Elba va Dunay
daryolari va Adriatik dengizi qirg’oqlarigacha, shimolda Friz (yoki Nemis) va
Baltika dengizlarigacha, janubda deyarli janubiy Italiyagacha bordi. Sal ilgariroq
vujudga kelgai Papa davlati ham Karl Buyuk davrida haqiqatda unga buisunuvchi
vassal davlat bo’lib qoldi.
Do'stlaringiz bilan baham: