Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги якубов Кутфидин Аслиевич, Мирзаев Абдиалим Боймуродович,Бўриев

4.2.Магистрал ва сув ўзатувчи тармоқларни синовдан ўтказиш 
Магистрал ва сув ўзатувчи тармоқларни синовдан ўтказишдан мақсад 
уларни техник ҳолатини текширишдир(сув ўтказиш қобилияти, босим, жойи ва 
исроф бўлган сув миқдори). Асосан босимли сув ўтказгичлар, магистрал ва сув 
тарқатувчи тармоқларни синовдан ўтказиш жараёнида қўйидаги ишлар амалга 
оширилади;
 

манометрлар ёрдамида, тармоқдаги эркин сув босими тўғрисида 
маьлумот олиш (манометрик сьёмка); 

сув тармоқларининг гидравлик қаршилигини ўлчаш; 

сув тармоқларининг гидравлик синаш; 

насосларнинг ҳақиқий ишчи тавсифларини аниқлаш. 
Манометрик съёмка, бу тармоқни ҳар хил нуқталаридаги эркин босимни 
аниқлаш бўлиб, тармоқни шаклини аниқлаштиради.Ўлчаш учун намунавий 0.4 
аниқликдаги манометрлар қулланилади ва ёнғин гидрантлари бор қудуқларга 
ўрнатилади. Бу иш синов ўтказиладиган ҳамма нуқталардан бир вақтда 
максимал ва минимал сув сарфи соатларида амалга оширилади. 
Гидравлик қаршиликларни ўлчаш, қувурларнинг ичидаги ўсимталарни 
пайдо бўлишини ва сув ўтказиш қобилиятини аниқлаш учун амалга 
оширилади.Синовдан ўтказиш услуби қувурнинг диаметрига боғлиқ бўлиб 
қўйидаги усуллар орқали амалга оширилади; 

битта ёнғин гидранти орқали сувни ўтказиб чиқариб ташлаш; 

---

116 

бир неча кетма-кет жойлашган ёнғин гидрантлари орқали сувни ўтказиб 
чиқариб ташлаш орқали; 

махсус қундирғич жиҳозланган стендер орқали сувни ўтказиб чиқариб 
ташлаш орқали; 
Уч манометрли усул
[19]
.
Биринчи усулни қувурни диаметри 300мм гача 
сув сарфи 20-30 л/сек бўлганда қўллаш мақсадга мувофиқ.Иккинчи усулни 
қўллаш учун, камида учта ёнғин гидранти жойлашган сув тармоғи танлаб 
олинади ва 4.1-расмдагидек эркин босимни ўлчаш учун намунавий 
манометрлар ўрнатилади. Синаш даврида тармоқдаги зулфинлар ёпилади, 
истеьмолчиларга сув бериш тўхтатилади ва манометрни кўрсатгичлари М
1
ва 
М
2
ёзиб олинади. Қувурларни гидравлик хақиқий солиштирма қаршилиги 
қуйидаги тенглама ёрдамида аниқланади.
 
2
h/(lQ)


õàê
A
(4.1) 
Бу ерда 
∆ҳ
-сувни чиқариб ташлаш жараёнида манометрни кўрсатиши
: 
);
(
)
(
2
2
1
1







M
M
h
(4.2) 
Қ-синаш давридаги чиқариб ташланган сув миқдори; 
Л-намунали манометрлар орасидаги масофа; 
З-манометр ўрнатилган нуқтанинг геодезик сатҳ белгиси;