58
VBOB. O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA XALQ
HOKIMIYATCHILIGI
1-§.Xalq – davlat hokimiyatining birdan-bir manbayi.
2-§. Konstitutsiya va o‘zbekiston xalqi.
3-§. Referendum – bevosita demokratiya shakli.
4-§. O‘zbekiston Respublikasida davlat hokimiyatiningbo‘linish
prinsipi.
5-§. Siyosiy va mafkuraviy xilma-xillik – demokratiya sharti.
6-§. Xalq hokimiyatchiligi va umuminsoniy qadriyatlar.
7-§. Ijtimoiy adolat va qonuniylik – demokratiyaning muhim sharti.
1-§. Xalq – davlat hokimiyatining birdan-bir manbayi
Ma’lumki, har qanday zamonaviy Konstitutsiya
konstitutsiyaviy
tuzumning asosiy shartlaridan biri bo‘lmish xalq hokimiyatchiligi
prinsipini mustahkamlab beradi. Ilk bor yunon shahar-davlatida paydo
bo‘lgan «demokratiya» atamasi butun dunyoga tarqalgan va siyosiy
lug‘atdan mustahkam o‘rin olgan. Jahondagi demokratik davlatlarning
Konstitutsiyalari «butun hokimiyat xalqqa tegishli» yoki «butun
hokimiyat
xalq tomonidan amalga oshiriladi», degan tushunchani o‘zida
mujassamlashtirgan.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Miriziyoyevning
Konstitutsiya qabul qilinganligining 25 yilligi munosabati bilan so‘zlagan
ma’ruzasida,“O‘tgan davrda ijro etuvchi hokimiyatni demokratlashtirish
ishlari ham izchil olib borildi. Hukumatning vazifa va vakolatlar doirasi
kengaytirilib, parlament oldida hisob berish darajasi va mas’uliyati
kuchaytirildi. Bu Konstitutsiyaning 7-moddasida mustahkamlangan “Xalq
davlat hokimiyatining birdan-bir manbayidir”, degan ulug‘vor g‘oyaning
amaliy ifodasi, desak, har tomonlama to‘g‘ri bo‘ladi”, degan fikrga alohida
to‘xtalib o‘tgan edilar
1
.
1
Ш
.
М
.
Мирзиёев
.
Конституция
–
эркин
ва
фаровон
ҳаётимиз
,
мамлакатимизни
янада
тараққий
эттиришнинг
мустаҳкам
пойдеворидир
.
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
Ш
.
М
.
Мирзиёевнинг
Ўзбекистон
Республикаси
Конституцияси
қабул
қилинганининг
25
йиллигига
бағишланган
тантанали
маросимдаги
маърузаси
. //
Халқ
сўзи
, 2017
йил
9
декабрь
59
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 2-bobida “xalq
hokimiyatchiligi” atamasi “hokimiyat manbayi”
degan atama bilan uzviy
bog‘langan.
Demokratiyaning asl mohiyati o‘zini o‘zi boshqarish, o‘z hayotini o‘z
qobiliyatiga, o‘z tafakkuriga va o‘z vijdoniga ko‘ra qurishdir va buning
oqibati uchun ma’suliyatini ham o‘ziga olishdir.
Zero, o‘z hayotini erkin boshqarishgina insonni shaxs darajasiga
ko‘taradi. Qolaversa, demokratiyaning avtoritar tuzum kabi shaxsni
boshqarish
bahonasida cheklash, bo‘ysundirish va ezish mexanizmi ham
yo‘q. Shaxsning o‘ziga ko‘proq huquq bergani va mas’uliyat yuklagani
sari tuzum demokratlashaveradi, davlatning yuki ham yengillashaveradi.
Insoniyat tajribasi demokratiyaning ikki asosiy shaklini ishlab
chiqqan: to‘g‘ridan-to‘g‘ri, ya’ni bevosita
demokratiya hamda vakillik
demokratiyasi – organlar, avvalo, vakillik va boshqa saylab qo‘yiladigan
organlar orqali amalga oshiriladigan demokratiya, ya’ni saylov
demokratiyasi. Demokratiyaning mazkur shakllarini bir-biriga aslo qarshi
qo‘ymaslik lozim, chunki bu ikkala shakl o‘ziga
xos ahamiyatga ega va
o‘zaro uzviy bog‘liqdir.
To‘g‘ridan-to‘g‘ri demokratiya – insonning davlat ishlarini hal
qilishda yashirin ovoz berish orqali yoki boshqa shaklda bevosita ishtirok
etishi. Vakillik demokratiyasi, deb insonning davlat ishlarini hal etishda
o‘zi
saylagan vakillari, ya’ni deputatlar yoki boshqa saylab qo‘yiladigan
lavozimlar orqali orqali ishtirok etishiga aytiladi.
Bevosita demokratiya (asosiy qarorlar fuqarolar tomonidan
referendum, yig‘in kabi tashkiliy-huquqiy shakllarda qabul qilinadi) va
bilvosita demokratiya (qarorlar saylab qo‘yiladigan muassasalar –
parlament yoki boshqa organlar tomonidan qabul qilinadi) farqlanadi.
Demokratiya institutlari huquqiy davlatda to‘la rivojlanadi.
Darhaqiqat, biz demokratiyani fuqarolarning saylovlarda
to‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘zlari xohlagan nomzodlariga yoki partiyalariga ovoz
berishlarida ko‘rishimiz mumkin.
2005-yil 27-yanvardagi O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi
Qonunchilik palatasining birinchi yig‘ilishida
Birinchi Prezidentimiz
I.A.Karimov shunday degan edilar: “
Do'stlaringiz bilan baham: 
