Universiteti arxitektura fakulteti

Erkin – 
imaratlardıń qurılatuǵın atmosfera keńisligine shegaralanǵan 
baylanısta kórkem kórinisler arqalı jaylasıwı menen xarakterlenedi. Qolaylılıǵı–
quyash nurınıń túsiwi, samallatıw, shawqım hám shańnan qorǵaw máseleleri jaqsı 
sheshiledi, qurılatuǵın keńisliktiń atmosfera menen organik baylanıslar júzege kelip, 
funkcional zonalaw hám mádeniy xizmet kórsetiw xanaları qolaylı jaylastırıw ushın 
imkaniyat payda boladı.
9-súwret. Turaq-jay rayonında mikrorayonlardı erkin rejelestiriwge mısal. 
 

---

50 
Aralas 
qurılıs - ózinde hár túrli kórinistegi metod elementlerin birlestiredi hám 
imaratlardı sanitariyalıq-gigienalıq talaplarǵa ámel qılǵan halda jaylastırıw 
imkaniyatın beredi. Usı usılda qurıw rayonlardı rekonstrukciyalawda kóbirek 
qollanıladı. Mikrorayon qurılısınıń kompoziciyası qurılıstaǵı barlıq usıllardan 
paydalanıwǵa tiykarlanıp, quramalıraq toparlı hám kompoziciyalar qollanıwı da 
múmkin. 
10-súwret. Turaq-jay birikpelerin rejelestiriw hám qurılıwı ushın mısallar. 
I-qatarlı qurıw; 1-bir tárepleme; 2-eki tárepleme; 3-relyefke kóldeneń; 4-bir tegis; 5-erkin 
keńislikte; 6-tuwrı múyeshte; 7-ótmas múyeshte; II-perimetr boylap qurıw; 8-úzliksiz; 9-úzilisler 
menen; 10-differenciyalanǵan ushastkalı; 11-eki tárepleme; 12-lenta tárizli; 13-shınjır tárizli; 14-
ataw tárizli; 15-kompakt kóriniste. 
Anıq kórsetiwshi
kompoziciyalı úylerden ibarat turaq-jay toparları bir neshe 
márte tákirárlanıwı múmkin, bunday tákirárlanıw iri qala qurılısı ritmi dep ataladı. 
Sızıqlı ritm tákirárlanıwshı toparlardı kóshe yáki magistrallar boylap jaylastırılǵanda 
júzege keledi. 
Keńislik yáki aylanba ritm tákirárlanıwshı topar imaratin mikrorayonnıń ishki 
jámiyetlik oraylardıń átirapında jaylastırılǵanda payda boladı. 
Turaq-jay qurılısınıń kórkemlik-keńislikte shólkemlesiwinen belgili bir kórkem 
tásir alıw ushın, oraylardı tolıq ulıwma qurılıs usılların, qurılıstıń sheshimi hám 

---

51 
aymaqtıń jaylastırılıwına tiykar bolǵan kompozicion ideyanı tuwrı tańlaw hám 
kórsetpeler alıw úlken áhmiyetke iye. Turaq-jay qurılısı sheshimi kompozicion 
ideyanıń tiykarı – mikrorayon jámiyetlik turmıs orayınıń hám olarǵa qılınatuǵın 
háreket jolın kórsetiw bolıp tabıladı.