Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vaziri mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universiteti

Texnogen sivilizatsiya’ning ishlab chiqarish estetikasi va fan 
taraqqiyotiga ta’siri 
XX asrda ilmiy-texnikaviy taraqqiyot natijasida biosfera ichida 
noosfera ya‘ni texnikaviy muhitning paydo boʻlishi inson hayoti va 
faoliyatining asosi boʻlgan mehnatga katta ta‘sir koʻrsata boshladi. Bugun 
uyali aloqa, kompyuterlarsiz hayotni tasavvur etib boʻlmaydi. Bu esa texnika 

---

543 
hayotimizga tobora chuqur kirib borayotganini koʻrsatadi. Albatta, 
biosferadagi barcha oʻzgarishlarning sababchisi inson-uning tafakkuri 
ekanligi ayon. XXI asr yuqori texnologiyalar, axborotlar asri sifatida 
namoyon boʻlmoqda. Bu esa kishilarning ongi, faoliyati mana shu 
tezkorlikka moslashishi lozimligini taqozo etadi. 
Texnika rivojining koʻp yillik tarixi bizning texnik bilimlarimiz, 
ixtirochilik, konstruktorlik qobiliyatimiz fan, inson ehtiyojlari, yashash 
muhiti rivojiga muvofiq doimiy mukammalashib borishini koʻrsatmoqda. 
Hozirgi zamon sivilizatsiyasi sanoat va texnika taraqqiyoti bilan bogʻliqdir. U 
industrial sivilizatsiya yoki texnogen jamiyati deb atalmoqda. Texnogen 
olam, sivilizatsiya bevosita fan, texnika, «ratsionallik» singari tushunchalar 
bilan bogʻliqdir. Texnika yordamida insontabiatni, oʻz-oʻzini, jamiyatni 
tubdan oʻzgartiradi. Inson va jamiyat ―texnosfera‖da joylashgan boʻlib, 
texnika bir joyda toʻxtab turmaydi. Texnika innovatsiyasi inson hayotini 
toʻxtovsiz oʻzgartirib turuvchi katalizator - harakatga keltiruvchi sifatida 
inson ongidan joy oldi. Mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish ijtimoiy 
hayotga, iqtisod, siyosat va mafkuraga kirib keldi. ―Inson va mashina‖ 
munosabatlari tobora yangicha mazmun kasb etib bormoqda. 
Texnika insoniyat tomonidan yaratilgan barcha yutuqlarni oʻziga 
singdirib, inson qudrati va aqliga xizmat qilishi lozim. Har qanday 
rivojlangan texnika ham ijtimoiy masalalarni insonsiz hal eta olmaydi. Biroq 
taraqqiyot taqdirini ma‘naviy jihatdan etuk odamlar hal qiladi. Texnikaviy 
bilim, murakkab texnologiya‘ni egallash qobiliyati ma‘naviy barkamollik va 
mustaqil tafakkur bilan birga borishi kerak. Texnik taraqqiyotni, uning 
jamiyatdagi oʻrni va rolini toʻxtatish, inkor etish mumkin emas. Shunday 
ekan, texnogen sivilizatsiyada inson texnogen madaniyat-fan amaliyoti, 
texnikaning yangidan-yangi shakllari, ularni ishlata bilish uquvi va 
mahoratiga ega boʻlishi taqozo etiladi.