Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vaziri mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universiteti

Global jarayonlarning shakllanish tarixi. 
Global miqyosdagi 
muammolar ilmiy munozaralar predmeti sifatida XX asrning 60-70 yillarda 
jahon hamjamiyatida jiddiy qiziqish uygʻotgan. Dastlab 1930 yillarda 
E.Lerua, Teyyar de SHarden va V.I.Vernadskiylar insoniyat hamjamiyatining 
global mohiyatini va uning Erdagi yashash tarixi uchun ma‘suldir deganlar. 
Keyin bu masala ma‘lum vaqtga unutildi va bir necha yildan keyingina 1970-
80 yillarda yana esga olindi. Bugungi kunda globallashuv jaryonining 
jadallashuvi oʻzaro aloqadorlik va oʻzaro ta‘sir dialektikasi qonunlari asosida 
ilm-fan, madaniyat taraqqiyotiga, ta‘sir oʻtkazmoqdaki, bu oʻz navbatida 
yoshlardagi ijtimoiy ma‘sullik jarayoni zamonaviy ilm-fan yutuqlari, texnika-
texnologiya, xalqaro axborot almashinuvining jadal rivoji bilan oʻzaro 
aloqadorlikda yuzaga keladi. 
1
Отамуротов С. Глобаллашув ва миллат (сиѐсий фалсафий таҳлил)-Т.:Янги аср авлоди, 2008. Б.11. 
2
Қаранг: Чумаков А.Н.Философия глобальнқх проблем. - М.: Знание, 1994. С.77-80. 

---

331 
Globallashuvning asosiy koʻrinishlari, tendensiyalari va oqibatlari 
tevaragidagi munozaralar soʻngi yillarda nafaqat jonlandi, balki qizgʻin tus 
olmoqda. Bugun nafaqat bir davlatda, balki butun dunyoda bir-biriga qarshi 
kurash olib borayotgan "globalistlar" va "anti globalistlar"ga ajraldi. Ayrim 
olimlar globalizatsiya‘ni farovon turmush, tanlash huquqi va yanada koʻprok 
erkinlik, ya‘ni koʻchib yurish, toʻliq axborot olish, koʻproq xaq toʻlanadigan 
joyda ishlash, eng yaxshi universitetlarda ta‘limi olish erkinligi bilan 
bogʻlasalar, boshqalar uchun esa globallashuv insoniyatga tahdid soluvchi, 
global isish, atrof muhitning ifloslanishi, na‘zoratsiz migratsiya omillarining 
vujudga kelishi, ishsizlarning koʻpayishi, anʻanaviy qadriyatlarga putur etishi 
kabi muammolarni tugʻdiruvchi jarayon sifatida baholamoqdalar. Bizning 
nazarimizda, g
loballashuv, eng avvalo, taraqqiyot suratlarining tezlashuvi 
orqali butun insoniyat yalpi Yer shari taqdirini birlashtirayotgan siyosiy, 
iqtisodiy, ijtimoiy, ma‘naviy-axloqiy, madaniy-ruhiy hodisa sifatida oʻzini 
namoyon etayotgan bir paytda, uning yaxlit mohiyatining ijtimoiy-falsafiy 
jihatdan tadqiq etishni taqozo etmoqda. aynii shu nuqtayi-nazardan 
qaraganda, globallashuv odamlar orasida ma‘lum bir universal va 
umumhajmli aloqani oʻrnatishni nazarda tutadi. Globallashuv jarayonining 
ya‘ni bir oʻziga xos jihati shundan iboratki, hozirgi sharoitda u mafkuraviy 
ta‘sir oʻtkazishning nihoyatda oʻtkir quroliga aylanib, har xil siyosiy kuchlar 
va markazlarning manfaatlariga xizmat qilayotganligini har qanday odam 
ham sezishi qiyin albbatta. Ana shunday sharoitda milliy ma‘naviy 
qadriyatlarimizni tiklash yoshlar tarbiyasida katta ahamiyatga ega.