Sportda matematika

Mashg‘ulot o‘tkazish natijasida talabalar kuyidagilarni bilishi kerak: 
1.
Orqa miya nervlari qanday xosil bo‘ladi. 
2.
Orqa miya nervi nechta shoxlarga tarmoqlanadi. 
3.
Orqa miya nervlarining orqa shoxlari qaysi soxalarni nerv bilan ta’minlaydi. 
4.
Bo‘yin, elka, bel, dumg’aza va dum chigallari qanday xosil bo‘ladi va kaerda joylashadi. 
5.
Qovurg’alararo nervlari qanday xosil bo‘ladi va qaerdan o‘tadi. 
6.
Chigallardan chiquvchi asosiy nervlarini nomlari va nerv bian ta’minlanish soxalarini aniqlang. 
7.
Bosh miya nervlarini nomlarini aytib bering. 
8.
Bosh miya nervlari bosh miyaning qaysi qismlarida joylashgan. 
9.
Ko‘rish va xid bilish nervi qanday tuzilgan. 
10.
Uchlamchi nerv shoxlari va nerv bilan ta’minlanish soxalari. 
11.
Qaysi bosh miya nervlari ko‘z soqqasini xarakatga keltiruvchi muskullarini nerv bilan 
ta’minlaydi. 
12.
Yuz nervi qanday joylashgan va qaysi soxalarni nerv bilan ta’minlaydi. 
13.
Til-xalqum va adashgan nerv qaysi soxalarni nerv bilan ta’minlaydi. 
14.
Qo‘shimcha va til osti nervlari qanday muskullarni nerv bilan ta’minlaydi. 
 
Dars o‘tish natijasida qanday ko‘nikmalarga ega bo‘lish lozim:

Bo‘yin, elka, bel, dumg’aza chigallari tana yuzasiga proeksiyasini aniqlash. 
1.
Anatomik preparatlarda kalla suyagi asosida bosh miya nervlari kirish va chiqish joylarini 
ko‘rsata bilish. 
2.
Uchlamchi, yuz va adashgan nervlarni tana yuzasiga proeksiyasini aniqlash. 
Mashg‘ulotning mazmuni 
Periferik nerv tizimi tarkibiga 31 juft orqa miya nervlari va 12 juft bosh miya nervlari kiradi. 8 juft 
bo‘yin, 12 juft ko‘krak, 5 juft bel, 5 juft dumzaga va 1 juft dum orqa miya nervlari farqlanadi. Xar 
bir orqa miya nervi aralab bo‘lib, oldingi, xarakatlantiruvchi va orqa sezuvchi nerv ildizlaridan 
iborat. Umurtqalararo teshiklardan chiqqandan so‘ng orqa miya nervi oldingi orqa, meningial va 
biriktiruvchi shoxchalarga tarmoqlanib ketadi. Meningeal shoxcha umurtqa pogonasining kanaliga 
qaytib, orqa miyaning qattiq pardasini nerv bilan ta’minlaydi. Biriktiruvchi shoxcha orqa miya 
segmentini simpatik stvol tugunlari bilan birlashtiradi. Eng yirik orqa miya nervining shoxlaridan 
oldingi va orqa shoxlari xisoblanadi. Orqa shoxlar oldingi shoxlarga nisbatan kaltaroq bo‘lib 
chigallarni xosil qilmaydi. Umurtqalararo teshiklardan segmentlar xolda chiqib, umurtqalarni 
ko‘ndalang o‘simtalari orasidan o‘tib, gavdani orqa yuzasini nervlar bilan ta’minlaydi 
Birinchi bo‘yin orka miya
nervining orka miya ensa osti nervi deyilib, uning proeksiyasini ensa osti 
chukurchasidan yukorigi ensa soxasidagi muskullargacha o‘tkazish mumkin. (
rasm 1)

---

359 
Ikkinchi bo‘yin orka miya
nervining orka shoxi katta ensa nervi deyiladi. Bu nerv teri ostida 
joylashib, ikkinchi bo‘yin umurtkasidan yukorida joylshagan ensa va tepa soxalardagi teriga 
proeksiyalash mumkin. 
Orka miya nervlarining oldingi shoxlari chigallar xosil kiladi va u erdan tananing ma’lum bir 
soxalariga ayrim nervlar chikadi. Orka miya nervlarining oldingi shoxlari bo‘yin chigali, elka 
chigali, bel chigali va dumgaza chigali xosil kiladi. Ko‘krak nervlarining oldingi tarmoklari 
chigallar xosil kilmaydi, chunki ular kovurgalararo oralikdan segmentar xolda o‘tadi.