Milliy universiteti m. Xudoyqulov ju r n a L ist ik a g a k ir is h

partiyaviylikdan 
iborat, 
deb ko'isatgan edilar. 
Bu 
prinsip 
kommunistik matbuot faoliyati davrida qat'iy, majburiy qonun 
sifatida qo'IIanilib kelindi. Partiya so'zi ingliz, frantsuz va lotin 
tillarida bir qism, 
guruh degan ma'noni bildiradi. Butun bir 
jamiyatga, qolaversa insoniyatga tegishli bo'Igan, kishilikning 
buyuk kashfiyoti sanaluvchi matbuotning, hatto adabiyotning 
sinfiy, partiyaviy deb 
e ’lon qilinishi va matbuolning butun 
faoliyatini yakka bir g'oyaga majburiy bo'ysundirilishi matbuot
37
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

haqidagi 
kommunistik tushunchaiaming 
tor va 
chekiangan 
ekanligini ko'rsatib turibdi
Matbuotning bosh prinsiplari, o z faoliyatida amal qilishi shart 
bo igan asosiy qoidaiari nimalardan iborat?
Matbuotning bosh prinsiplari uning asl mohiyatidan, bosh 
funksjyalaridan kelib chiqadi 
Matbuot insoniyat tomonidan 
dunyoni biiib, xabardor bo'lib turish, ijtimoiy informatsiya olish 
uchun kashf etilgan ekan, xuddi ana shu maqsad — faoliyatiga mos 
keluvchi prinsiplarga, qoidalarga amal qiiishi lo
2
im. Demak, 
matbuotning bosh vazifasi umuminsoniyatga xizmat qiiishdan 
iborat bo lganiigi uchun uning bosh 
prinsipi ham partiyaviylik 
emas — umuminsoniyiik b o 'lm o g 'i kerak. Bu prinsipning nazariy 
asosi 
shundan iboratki insoniyat — tabiatning gultoji, ongli 
jamiyatning, tarixning, 
sivilizatsiyalaming ijodkoridir. Insoniyat 
bor ekan er yuzida ongli, uyushgan jamiyat, hayot mavjuddir. 
Svilizatsiyaning, insonning ongli, madaniy hayoti va faoliyati 
belgilaridan bo'lm ish matbuotning vujudga kelishi, ish ko'rishi 
ham insoniyat bilan bog'liqdir Insoniyatdan tashqarida ma'lum 
darajada ongli hayot bo'lsa-da sivilizatsiya y o 'q , matbuot ham 
bo'lishi 
mumkin 
emas. 
Shuning 
uchun 
ham 
matbuot 
umuminsoniyatga tegishli b o 'lm o g 'i, uning maqsad va vazifalariga 
xizmat qilm og'i kerak. Umuminsoniyat 
matbuotdan to 'g 'r i, 
haqqoniy, xolis ijtimoiy informatsiya olishi kerak, dunyodan 
xabardor bo'lishi, uni o 'q ib , eshitib, tomosha qilib hordiq 
chiqarishi, dam olishi kerak. Ana shu ehtiyoj matbuotning bosh 
funksiyalarini belgilaganidek uning etakchi qoidalari uchun ham 
asos bo'ladi. Yani, har bir matbuot nashri - gazetalar, jumallar, 
har bir ommaviy axborot vositasi 
— 
radio 
eshittirishlar, 
teleko'rsatuvlar, 
informatsiya 
agentiiklari 
umuminsoniylik 
prinsipiga qat'iyan amal qilishi, ya'ni umuminsoniyatga xizmat 
qilishi, uning maqsad va manfaatlari, qiziqish va intilishlari, 
hohishiga qarab ish tutishi lozim. Umuminsoniyat 
necha-necha 
asrlar davomida 
ishlab chiqqan va 
shakllantirgan olijanob 
qadriyatlar — tinchlik, ezgulik, haqiqat, adolat, do'stlik, poklik, 
mehnat, yaratish, o 'zaro hurmat va boshqa qoidalar har bir 
matbuot nashri, ommaviy axborot vositalari faoliyatida bosh qoida,
38
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

asosiy g'oya ho'lib xizmat qilishi lozim. Ya'ni, har bir matbuot 
nashri, ommaviy axborot vositalari ayrim yakka shaxslar yoki