O‘zbekiston zamini /2019 Tahrir hayʼati

 
Kirish.
Keyingi yillarda mamlakatimizda 
yer va suv munosabatlarini takomillashtirish, 
qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yer maydonlarini 
optimallashtirish va ulardan foydalanishni tartibga 
solish, hisobini yuritish tizimini shaffofligini 
oshirish, yer-resurslaridan foydalanish tizimiga 
bozor mexanizmlari, innovatsion va resurs tejamkor 
texnologiyalarni joriy etish, past hosil beradigan 
paxta va g‘alla maydonlarini qisqartirish hamda 
ularning o‘rniga yuqori daromad keltiriadigan, 
eksportbop 
mahsuloilar 
yetishtirishga
yo‘naltirilgan istiqbolli chora˗tadbirlar amalga 
oshirilmoqda. Ammo ushbu ijobiy harakatlar bilan 
bir qatorda aholining tezkor ravishda o‘sib borishi 
barobarida qishloq xo‘jaligi yer maydonlarini 
boshqa toifa yerlariga o‘tkazishga, sug‘orish 
tizimlarini uzoq yillar davomida ta’mirlanmaganligi 
oqibatida ekin maydonlarini boshqa, kammahsulli 
yer turlariga o‘tib ketayotganligi va boshqa 
sabablarga ko‘ra keyingi 28 yil ichida sug‘oriladigan 
yerlarni har bir odam boshi hisobiga 25% ga 
(0,24 gektardan 0,15 gektargacha), o‘rtacha yillik 
suv ta’minoti darajasi esa 3048 metr kubdan 
1590 metr3 gacha qisqarishi kuzatiladi[1]. 
Land of Uzbekistan
Земля Узбекистана
4/2021

---

O‘ZBEKISTON ZAMINI
4/2019
70
Umuman keyingi yillar (2010˗2020 yy) 
davomida qishloq xo‘jaligidagi sug‘oriladigan 
ekin yerlaridan nooqilona foydalanish, yer 
qonunchiligini 
buzilishi 
barobarida 
ekin 
maydonlarini o‘zboshimchalik bilan egallab 
olinishi, sug‘oriladigan maydonlardagi sug‘orish 
va kollektor˗zovur tarmoqlarini surunkali 
tozalanmaganligi 
yoki 
ta’mirlanmaganligi 
sababli ekin yerlarining maydonlari kamayib, 
ulardagi tuproqlar sifati pasayib ketmoqda. 
Xususan, keyingi 12˗13 yil davomida maxsus 
davlat dasturlari doirasida sug‘oriladigan ekin 
maydonlarining meliorativ holatini yaxshilash, 
sug‘orish suvidan foydalanishni tartibga solish 
bo‘yicha bajarilgan katta hajmlardagi ishlarga 
qaramasdan ekin yerlarida tarqalgan tuproqlarning 
o‘rtacha unumdorlik ko‘rsatkichi 54˗55 ball 
atrofida qolmoqda [1]. Shunday ekan, asossiz 
yoki holati buzilib qishloq xo‘jaligi aylanmasidan 
chiqib ketgan sug‘oriladigan ekin maydonlarini 
ko‘paytirish yo‘llarini aniqlash, ushbu muammoni 
hal qilish bugungi kunning muhim masalalaridan 
biri hisoblanadi.