Mavzu; Musiqa madaniyat darslarida yuqori sinf o'quvchilarini jaxon musiqa madaniyat medodlarini o'rgatish

                                               Xor  turlari 

Xor    bu    vokal    musiqani    cholg’u    asboblar    jo’rligida    yoki    jo’rsiz  

(akopella)  ijro  etuvchi  xonandalar  kollektivi.  “Xor”  atamasi  yunoncha  “xoros”  

so’zidan    olinib    “to’da,    yig’in”    ma’nosini    bildiradi.    Ko’p    vaqt    xor    opera,  

oratoriya,    kontata    ba’zan    simfoniyada    qo’llanilgan.    Musiqa    amaliyoti  

davomida  xorning  har  xil  turlari  va  ko’rinishlari  paydo  bo’lgan.   

Xor  turi  xorning  to’zilishiga  qarab  aniqlanadi.  Turiga  qarab  bir  yoki  

aralash  bo’lishi  mumkin,  bir  xildagi  xorlarga  alohida  erkaklar  xori,  ayollar  

xor,  bolalar  xori  kiradi.  Aralash  xorga  bolalar  bilan  ayollar  xori,  ayol  va  

erkaklar    xori    kiradi.    Xor    ko’rinishi    xorni    tashkil    qiluvchi    mustaqil    xor  

partiyalarining  soni  bilan  belgilanadi.  Ikki  ovozli  xor  uch,  to’rt  ovozli  xor  va 

ho kazo.  Har  bir  xor  partiyasi  ma’lum  bir  joyda  2 – 3  ovozlarga  bo’linishi  

mumkin.  Bunday  bo’linish  divizi  deyiladi.  Aralash  xor  to’rt  ovozdan  iborat,  

lekin  bundan  ham   ko’p  ovozli  bo’lishi   mumkin.  Divizi  tufayli  6  yoki  12  

ovozga  bo’linadi. 

Xor  kollektivini  tashkil  etish  shartlaridan  biri  har  bir  xor  partiyasini  

ovozlar  bilan  to’g’ri  ta’minlashdir.  Diopazon,  tembr  va  ovoz  kuchi  jihatdan  

bir-biriga  yaqin  bo’lgan  ashullachilar  guruxiga  xor  partiyasi  deyiladi.   

---

 

36 

Xor  to’rtta  asosiy  partiyalarga  taqsimlanadi – soprano  va  al`t  ayollar  

ovozi,  tenor  va  bas  erkaklar  ovozi.  Xor  partiyalarining  tarkibiga  baland  va  

past  ovoz  gruppalari  kiradi.  Xor  partiyalarining  baland  ovozlari  birinchi  (I)  

past    ovozlari    esa    (II)    ikkinchi    deb    yuritiladi.    I  –  ga    lirik    ovozlar,    II  –  ga  

dramatik  ovozlar  kiradi.