Mavzu; Musiqa madaniyat darslarida yuqori sinf o'quvchilarini jaxon musiqa madaniyat medodlarini o'rgatish

Xor  malakalari. 

Xor  malakalari  gavdani  to’g’ri  to’tish  nafasni  rejaga  solish,  tovush  

hosil  qilish  ansambl  va  dinamika  ustida  ishlash  har  bir  sinf  uchun  alohida  

belgilangan. 

---

 

52 

Bolalar  ovozini  parvarish  qilish,  vokal  xor  malakalarini  oshirishda,  

ashulla    o’rganishdan    oldin    mahsus    vokal    mashqlaridan    foydalanish    tavsiya  

etiladi.    Bunda    avval    o’quvchilarning    ishchi    diapazonining    o’rta    o’rta  

tovushlaridan  boshlab  pastga  tomon  yo’naluvchi  tetpoxodlardan  foydalaniladi.  

Nafas    esa    me’yorida,    shovqinsiz,    yelkani    ko’tarmay,    o’z    vaqtida    olish    va  

mayin  kuylashga  alohida  e’tibor  beriladi.   

Qattiq    gapirish,    baqirish,    taom    va    ichimliklarni    juda    issiq    yoki  

sovuq    holda    istemol    qilish    ovoz    pardalarini    hastalantirishi    haqida  

o’quvchilarni    har    doim    ogoxlantirib    boorish    lozim.    O’quvchilar    ovozini  

asrash    ustida    mumtazam    ish    olib    borish,    ovoz    apparatlarining    sog’lom  

rivojlanishini  ta’minlashda  muhim  ro’l  o’ynaydi. 

 

Xor    kollektivining    ijrochilik    madaniyati    xonandalarning    vokal  

(ashulla)    va    xor    ijrochiligini    mahoratlariga    bog’liq.    Vokal    mahoratiga  

xonandaning  turish  holati,  nafas  tovush  hosil  qilish  va  talaffuz  kiradi.         

Xor  ijrochiligi  san’ati  o’ziga  hos  bo’lgan xor  sozlanishi  egallashni  

talab    qiladi.    Sozlanish    kuylash    jarayonida    intervallarni    sof    intonatsiya  

qilishidir.    Turg’un    xonandalik    intonatsiyaga    erishish    barcha    tovushlarni  

saqlash  ularni  balandliklariga  qarab  aniq  muvozanatini  saqlash,  xor  sadosida  

katta  ahamiyatga  ega.  Xorning  yaxshi  sozlanganligi  xonandalarning  musiqaviy  

rivojlanganligiga  birinchi  navbatda  ularning   musiqa  o’quviga  va  xonandalik  

malakasi    (nafas    olish,    tovush    hosil    qilish,    talaffuzni    to’g’ri    bajarish)  ni  

qanchalik    o’zlashtirganligiga    bog’liq.    Undan    tashqari,    ularning    jismoniy    va  

emotsional  holati  va  shuningdek,  ijro  qilinayotgan  asarning  murakkabligi  ham  

muhim  ro’l  o’ynaydi. 

Cholg’u    asboblar    jo’rligida    ijro    etiladigan    asarlarda    yaxshi 

sozlanishga    erishish    bir    muncha    yengil,    jo’rnavozlik    intonatsiyani  

osonlashtiradi.    Akapella    bo’lib    ijro    etganda    tiniq    sozlanishga    erishish    juda  

murakkab,    chunki    har    bir    xonanda    o’zining    lad  –  garmonik    his    qilishiga  

asoslanib  sozlanadi. 

---

 

53 

Cholg’u    asboblar    jo’rligisiz    ijroda    xor    qatnashchisidan    o’z  

intonatsiyasi  sofligiga  diqqat  qilishni,  ayniqsa  rivojlangan  garmonik  o`quvini  

talab  qiladi.  Shuning  bilan  bir  qatorda,  xuso’san  jo’rsiz  xor  xonandaning  lad  

va    garmonik    his    etilishining    rivojlantirib    melodik    va    garmonik    o`quvini  

o’stirishga    imkon    yaratadi.    Xor    ansamblini    chuqurroq    sezishga    ijrochilik  

saviyasining  o’sishiga  katta  ta’sir  etadi.