Бошланғич таълим педагогикаси ва методикаси факулктетлари

Адабий норма ўз ҳолича (стнхияли) равишда шакл-
ланади. Унинг шаклланиши 
ва тараққиётига тилнинг
таркибига кирувчи лаҳжа, шевалар турлича ҳисса қў-
шадилар. Қайси ҳудудда савдо, фан, маданият тарақ-
қий этган бўлса, нормага ҳам ўша ҳудуддаги шевалар-
пинг улуши кўпроқ бўлади Халқнинг маданияти, фани
юксалиб борган сари нормани ташкил этувчи тил воси-
талари қўлланнш жиҳатндан барқарорлашиб, мустаҳ-
камлашиб боради. Демак, норма маълум бир тил жа-
моасида мустаҳкам қўлланиб келаётган лисоннй ҳоди-
салар йиғиндисидир. Норма тил қурилиши унсурлари-
нинг ҳаммасига тегишлпдир Шунга кўра уни қуйидаги-
ча кўрсатиш мумкин: 
1 Фонетик нормалар. 2. Талаф-
фуэ нормалари. 3. Сўз ясаш нормалари. 4. Морфологнк
нормалар. 5. Синтактнк нормалар. 6. Услубий норма-
лар. 7. Луғавий нормалар
Адабий норма умумий нормадан олинади, унга суя-
нади. Адабий норма умумий норманинг хусусий кўрн-
ниши бўлганн учун ундан ҳажм жиҳатдан кичикдир.
Адабий норма оғзаки 
ва ёзма 
кўрипишларга эга.
Оғзаки адабий норманннг рнвожланишига халқ қизиқ-
чилари, аскиячилари, эртакчи, латифачи, достончнлари,
халқ шоир-бахшилари катта ҳисса 
қўшадилар. Улар
ижро этган бадиий асарлар халққа тушунарли тилда
бўлгани учун ҳаммага бирдек завқ бағишлайди.
1 
Э. Бегматов, А. Бобоева. М. Асомиддинова.
Адабий 
ггорма
ва нутқ мадани£ти. Тошкент, 1983, 21-бет.
39
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Бадиий ёзма адабиёти, фани ривожланган халқлар-
да ёама адабий норма ҳам мавжуд бўлади. Ёэма ада
биётиинг тараққиёти билан боғлиқ