1. Ma’naviyat tushunchasi, predmeti, maqsad va vazifalari. «Ma’naviyat»ning kategoriyalari va rivojlanish qonuniyatlari

3. Shaxs ma’naviyati mezonlari va fazilatlari haqida tushuncha 
Shaxs ma’naviyati mezonlari, ko‘rinishlari, mohiyati va ahamiyatini yoritishdan 
avval uning mezonlari va belgilarini (fazilatlarini), ularning o‘zaro farqi haqida qisqacha 
ma’lumot berishni lozim topdik. Shaxs ma’naviyati mezonlari mamlakat, millat, insonlar 
hayoti va kelajak taqdiri tahlikali holatga tushganda uning oldini olish uchun millat, halq 
va uning vakillarida namoyon bo‘ladigan ma’suliyat hissi, ma’naviy tuyg‘u va e’tiqodning 
amaliy namoyon bo‘lishi deb tushunishimiz mumkin. Shaxs ma’naviyati mezonlariga 
vatanparvarlik, insonparvarlik, adolatparvarlik, o‘z millatiga sadoqat, milliy o‘zlikni 
anglash, qonunga itoatkorlik, davlat tizimiga hurmat, fuqarolik burchiga sadoqat va 
boshqalar kirib, ular chuqur va keng ijtimoiy ahamiyat kasb etishi bilan ajralib turadi.
Shaxs ma’naviyati belgilari (fazilatlari) esa garchi shaxs ma’naviyligi mezonlari 
bilan uzviy bog‘lanib ketsada, biroq undan farq qiladi. Shaxs ma’naviyati mezonlari 
yuqorida ta’kidlaganimizdek butun insoniyat, mamlakat, millat, halq va kishilar taqdiri 
bilan bog‘lanib ketishi, chuqur va keng ijtimoiy xarakter kasb etishi bilan ajralib turadi.
Shaxs ma’naviyati belgilari (fazilatlari) esa kishilarning kundalik hayot 
faoliyatlarida: oilada, ko‘cha-ko‘yda, mahalla, jamoat joylari, mehnat jamoasidagi o‘zaro 
munosabatlarda namoyon bo‘ladigan barcha ma’naviy-ahloqiy hatti-harakatlarni o‘z 
ichiga qamrab olib, ularga quyidagilarni kiritish mumkin: imon, diyonat, vijdonlilik, 

---

mehr-shafqat, to‘g‘rilik, xalollik, poklik, vafodorlik, mehnatsevarlik, uyat, andisha, 
hayolilik,

---

or-nomus, muloyimlik, kamtarlik, o‘zgalarning haqiga hiyonat qilmaslik, o‘zaro 
hurmat, beva-bechora, yetim-yesirlarga, muhtoj oilalarga yordam, boshqa millat 
vakillariga hurmat va boshqalarni o‘z ichiga oladi.
Mazkur mavzu bayonida shaxs ma’aviyati mezonlaridan ba’zilari haqida fikr 
yuritishni lozim topdik.