B. Q. Haydarov

Matematika tarixiga oid lavhalar
1. 
Dengizda masofa dengiz milida o‘lchanadi. 1 dengiz mili 1,853 km 
ga teng. Bu sonni a) o‘ndan birlar; b) birlar xonasigacha yaxlitlang. 
1 dengiz mili taxminan necha kilometrga teng?
2. Qadimda yurtimizda masofa chaqirimlarda o‘lchan gan. 1 chaqirim 
taxminan 1,0688 km ga teng bo‘lgan. Bu sonni: a) yuzdan birlar;
b) o‘ndan birlar; d) birlar xonasigacha yaxlitlang. 1 chaqirim taxminan 
necha kilometrga teng?
Qadimda dorixonalarda dorilar maxsus dorixona unsiyasida o‘lchangan. 
1 dorixona unsiyasi 31,1035 grammga teng bo‘lgan. Bu sonni: 
a) yuzdan birlar; b) o‘ndan birlar; d) birlar xonasigacha yaxlitlang. 
1 dorixona unsiyasi taxminan necha grammga teng?
3. Angliyada massa o‘lchov birligi sifatida funt ham ishlatiladi.
1 ingliz funti 0,45359237 kg ga teng. Bu sonni: a) mingdan birlar; 
b) yuzdan birlar; d) o‘ndan birlar; e) birlar xonasigacha yaxlitlang. 
1 funt taxminan necha grammga teng?
Qiziqarli matematikaga oid masalalar
1) 4 
*
5 yozuvdagi yulduzcha o‘rniga nima qoyilsa, 4 dan katta, lekin 5 dan 
kichik son hosil bo‘ladi?
2) 1001 · 1002 · 1003 · 1004 · 1005 · 1006 · 1007 · 1008 · 1009 ko‘paytma 
qanday raqam bilan tugaydi?

---

174
VI BOBNI 
TAKRORLASHGA DOIR MASALALAR
39- §.
864.
Uchta qopda 1,97 sr un bor. Birinchi va ikkinchi qopdagi un massasi teng. 
Uchinchi qopda esa birinchi qopga qaraganda 0,11 sr ko‘p un bor. Har qaysi 
qopda qanchadan un bor?
865.
To‘g‘ri to‘rtburchakning eni 14 sm bo‘lib, u bo‘yining 
2
5
_
qismini tashkil 
qiladi. To‘g‘ri to‘rtburchak yuzini toping. 
866.
Stansiyadan 50 km/soat tezlik bilan yuk poyezdi jo‘nadi. 3 soat o‘tgach shu 
stansiyadan uning ketidan 80 km/soat tezlik bilan elektropoyezd jo‘nadi. 
Elektropoyezd jo‘naganidan necha soat keyin yuk poyezdini quvib yetadi?
867.
Oralaridagi masofa 782 km bo‘lgan ikki shahardan ikki poyezd bir-biriga 
qarab turli vaqtda yo‘lga chiqdi. Birinchi poyezd 52 km/soat, ikkinchisi 
61 km/soat tezlik bilan yurdi. Birinchi poyezd 416 km yurganidan keyin 
ikkinchisi bilan uchrashdi. Poyezdlardan biri ikkinchisidan necha soat oldin 
yo‘lga chiqqan?
868.
Bir kishi bozorga tuxum olib kelib, birinchi xaridorga tuxumlarning yarmini 
va yana bitta, ikkinchi xaridorga qolgan tuxumlarning yarmini va yana bitta 
tuxum sotdi. Shundan so‘ng unda 14 ta tuxum qoldi. Sotuvchi bozorga 
hammasi bo‘lib necha dona tuxum olib kelgan?
869.
Uchburchakning bir tomoni 83,6 sm, ikkinchi tomoni birinchisidan 
14,8 sm, uchinchisi ikkinchisidan esa 8,6 sm ortiq. Uchburchakning 
perimetrini toping.
870.
Daryoning chuqurligi 5,78 m. Ko‘prik qurish uchun ishlatiladigan ustun daryo 
tubidagi yerga 2,1 m qoqilgan bo‘lib, u suv sathidan 5,41 m chiqib turadi. 
Ustunning uzunligi qancha?
871.
Ikki maydondan kartoshka hosili yig‘ib olindi. Birinchi maydondan 
195,7 t, ikkinchisidan esa birinchi maydonga qaraganda 72,8 t ko‘p kar-
toshka yig‘ildi. Ikkala maydondan necha tonna kartoshka yig‘ib olingan?
872.
Bir to‘p gazlamadan birinchi kuni 13,72 m, ikkinchi kuni 24,3 m, uchinchi 
kuni esa 18,28 m sotildi. Shunda, 3,7 m gazlama sotilmay qoldi. To‘pda 
necha metr gazlama bo‘lgan?
873. 
Yo‘l quruvchilarning bir guruhi yo‘lni 
A
qishloqdan, ikkinchi guruhi esa 
B 
qishloqdan bir-biriga qarab qurib kelmoqda. Birinchi guruh 7,5 km, ikkinchisi 
esa undan 1,3 km ortiq yo‘l qurgandan so‘ng yana 1,8 km yo‘l qurilmay 
qoldi. 
A
va 
B
qishloqlar orasidagi masofani toping.
874.
Sirdaryo viloyatining hududi 5,1 ming km
2
ni tashkil qiladi. Bu Navoiy 
viloyatining hududidan 105,7 ming km
2
, Qoraqalpo g‘iston Respub-
likasining hududidan esa 159,8 ming km
2
ga kam. Navoiy viloyati va 
Qoraqalpog‘iston Respublikasi hududi necha ming kvadrat kilometrni 
tashkil qiladi?

---

175