|
O’zbek xonliklarining siyosiy xaritasi Buxoro amirligi o‘zbek xonliklari orasida o‘zining hududiy o‘rni, - Buxoro amirligi o‘zbek xonliklari orasida o‘zining hududiy o‘rni,
- aholisi va tabiiy resurslari jihatidan muhim mavqeiga ega edi.
- XIX asrga kelganda, Buxoro amirligining hududi qariyb 200 ming kvadrat kilometrni
- tashkil etdi. Uning chegaralari janubda Amudaryoning so‘l qirg‘og‘idan boshlanib,
- Sirdaryogacha cho‘zilib qozoq juzlari bilan chegaradosh edi. Amirlik sharqda Pomir tog‘laridan
- g‘arbda Xiva xonligi chegaralarigacha bo‘lgan hududni ishg‘ol etardi. Buxoro va Samarqand
- kabi yirik shaharlar joylashgan Zarafshon vodiysi amirlikning markaziy qismi hisoblanardi.
- Qashqadaryo va Surxondaryo vohalari, hozirgi Tojikiston hududidagi Vaxsh, Kafirnihon, Panch
- daryolari vodiysida joylashgan shahar va qishloqlar, hozirgi Turkmaniston hududidagi Murg‘ob
- daryosi vohalaridagi erlar Buxoro amirligiga qarar edi.
XIX asr birinchi yarmida Buxoro amirligida 2 millioncha aholi yashardi. Aholi - XIX asr birinchi yarmida Buxoro amirligida 2 millioncha aholi yashardi. Aholi
- amirlikning sersuv vohalarida yashab, jazirama issiq, suvsizlik hukmronlik qiluvchi Qizilqum
- sahrolari va cho‘llari kimsasiz yastanib yotardi. Zarafshon vodiysida 300-350 ming,
- Qashqadaryo vohasida 500 ming, Surxandaryo vohasida 200 ming, Sharqiy Buxoroda 500
- mingcha aholi yashardi. Amirlikning yirik shaharlari - Buxoroda 60 ming, Samarqandda 50
- mingga yaqin aholi yashardi.
Manbalarda ko‘rsatilishicha, XIX asr birinchi yarmida Xiva xonligining - Manbalarda ko‘rsatilishicha, XIX asr birinchi yarmida Xiva xonligining
- hududi 19 ming kvadrat milni tashkil etgan. Xonlik janubda Eron bilan, sharqda Buxoro amirligi, g‘arbda Kaspiy dengizi, shimolda qozoq juzlari bilan chegaradosh edi. Suvsiz cheksiz Qoraqum, Qizilqum sahrolari Xiva xonligini hududiy jihatdan boshqa mamlakatlardan ajratib qo‘ygan edi.Quyi Amudaryo bo‘yi Xiva xonligining markaziy qismini tashkil etardi. Amudaryo sohillarida
- joylashgan Xiva, Urganch, Qiyot, Qo‘na-Urganch, Xazorasp, Qo‘ng‘irot, Xo‘jayli, Kurdar
- (Xozirgi Chimboy) shaharlari xonlikning yirik shaharlari edi. O‘rta Osiyoning eng boy savdo
- markazlaridan biri bo‘lgan Xiva shahri xonlikning poytaxti hisoblanardi. Shahar ikki qismdan
- Ichan qal’a (shaharning ichki qismi) va Dishon qal’a (shaharning tashqi qismi)dan iborat edi.
- Ichan qal’ada xon qarorgohi va harami, 17ta masjid, 22ta madrasa, karvonsaroy va bozor
- joylashgan bo‘lib ular asosan, X1X asrda barpo etiladi. 1842 yilda Dishon qal’a qurilib, devor
- bilan o‘rab olinadi. Dishon qal’ada hunarmandlar, savdogardar, mardikorlar, qisman dehqonlar
- ham istiqomat qilganlar.
Xiva xonligida taxminan 800 mingga yaqin kishi yashardi. Aholining ko‘pchilik qismi - Xiva xonligida taxminan 800 mingga yaqin kishi yashardi. Aholining ko‘pchilik qismi
- o‘zbeklar bo‘lib, ulardan eng kuchli va ko‘p sonlilari qo‘ng‘irot, nayman, qiyot, uyg‘ur, nukuz,
- qangli, xitoy, qipchoq qabilalari edi. O‘zbek qabilalari asosan Amudaryo tarmoq yoygan
- qismida, kanal bo‘ylarida joylashgan edi.
- Aholining anchagina qismini (taxminan 1/4 qismi) turkmanlar tashkil etardi. Turkmanlar
- qadimgi o‘g‘izlarning avlodlari bo‘lib, forscha gaplashuvchi mahalliy xalqlar, o‘zbeklar bilan
- qorishib ketgan edi.
XIX asr birinchi yarmida Qo‘qon xonligi hududiy jihatdan O‘rta - XIX asr birinchi yarmida Qo‘qon xonligi hududiy jihatdan O‘rta
- Osiyodagi yirik davlat edi. Qo‘qon xonligi sharqda Sharqiy Turkiston, g‘arbda Buxoro amirligi
- va Xiva xonligi bilan chegaradosh edi. Xonlik hududi shimolda uchchala qozoq juzlarini
- batamom o‘ziga bo‘ysundirib olgan Rossiya bilan chegaralanardi. Xonlikning janubiy
- chegaralari Qorategin, Ko‘lob, Darvoz, Sho‘g‘non singari tog‘li hududlarni o‘z ichiga olar, bu
- hududlar uchun Buxoro amirligi bilan qonli urushlar bo‘lar, ular qo‘ldan-qo‘lga o‘tardi.
- Qo‘qon xonligida aholi nisbatan zich joylashgan bo‘lib, taxminan 3 millioncha kishi
- yashardi. Xonlikning poytaxti Qo‘qonda 80 000, Toshkent shahrida 60000 aholi yashagan.
- Qo‘qon xonligi aholisining ko‘pchilik qismi o‘zbeklar edi. Shuningdek, xonlik aholisi
- tojiklar, qirg‘izlar, qozoqlar, uyg‘urlar, qoraqalpoqlardan iborat edi. Bular bilan yonma-yon
- yahudiylar, tatarlar, hindlar va boshqa elatlarning vakillari ham yashardi.
Qo‘qon xonligida aholi nisbatan zich joylashgan bo‘lib, taxminan 3 millioncha kishi - Qo‘qon xonligida aholi nisbatan zich joylashgan bo‘lib, taxminan 3 millioncha kishi
- yashardi. Xonlikning poytaxti Qo‘qonda 80 000, Toshkent shahrida 60000 aholi yashagan.
- Qo‘qon xonligi aholisining ko‘pchilik qismi o‘zbeklar edi. Shuningdek, xonlik aholisi
- tojiklar, qirg‘izlar, qozoqlar, uyg‘urlar, qoraqalpoqlardan iborat edi. Bular bilan yonma-yon
- yahudiylar, tatarlar, hindlar va boshqa elatlarning vakillari ham yashardi.
- Qo‘qon xonligida davlat boshqaruvi Buxoro va Xivanikiga o‘xshardi. Xon huquqi xech
- nima bilan chegaralanmagan hokimi mutlaq edi. Xondan keyingi ikkinchi shaxs vazir hisoblanib,
- muhim davlat masalalarini xon bilan kelishgan holda hal etardi. Markaziy davlat boshqaruvida
Do'stlaringiz bilan baham: |
