O‚zr konst o‚rganish 3826. qxd

4-§. SHAXSIY HUQUQ VA ERKINLIKLAR
Shaxsiy huquq va erkinliklar
insonning tabiiy, asosiy aj 
-
ralmas huquqlaridir. Ular
tabiiy yashash huquqidan va
erkinliklardan kelib chiqqan, har bir kishi tug‘ilgan-
dayoq shunday huquqlarga ega bo‘ladi. Ular kishining
shaxsiy erkinligiga kafolat beradi, davlatning va
boshqa kishilarning o‘zboshimchaligidan himoya
qiladi.
O‘zbekiston Respublikasi fuqarolarining Konstitu -
t siyaviy huquqlari, erkinliklari tizimining asosini
tashkil qiluvchi fuqarolarning shaxsiy huquq va erkin-
liklari O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining
VII bobida mustahkamlangan bo‘lib, ular xalqaro hu -
quqning barcha talablariga mos keladi.
Shaxsni himoya qilish, shuningdek uning ha 
-
yotini ijtimoiy xavfli tajovuzdan muhofaza qilish
har bir demokratik davlatning asosiy vazifalaridan
hisoblanadi.
Shaxsiy huquq va erkinliklarning boshqa turdagi
huquqlardan muhim farqi shundaki, ular kishining
indivi dual hayotiy ehtiyojlarini ta’minlashga qaratil-
gan bo‘lib, ularning o‘zlari tomonidan mustaqil amal-
ga oshiriladi. Shaxsiy huquq va erkinliklar o‘z mohi -
yati bilan inson, ya’ni har bir shaxsning huquqlari
hisoblanib, ular qaysi davlatning fuqaroligiga mansub
ekanligiga bog‘liq bo‘lmaydi. Shaxsning mazkur
huquqlari daxlsiz va har bir shaxs ularga tug‘ilishi
bilan ega bo‘ladi.
Inson huquqlari ichida eng ulug‘i va muqaddasi
uning yashash huquqidir. Konstitutsiyamizning 24-
moddasida ko‘rsatilganidek, «Yashash huquqi har bir
insonning uzviy huquqidir. Inson hayotiga suiqasd qi -
lish eng og‘ir jinoyatdir».
Inson huquqlari umumjahon Deklaratsiyasining
Shaxsiy huquq va
erkinliklar — insonning
ajralmas huquqi
58

---

3-moddasida: «Har bir inson yashash, erkinlik va
shaxsiy daxlsizlik huquqiga egadir» deb, Fuqaro
huquqlari va siyosiy huquqlari to‘g‘risidagi Paktning
6-moddasida esa, «Har bir insonning yashash huquqi
uning ajralmas huquqidir. Bu huquq qonunlar bilan
muhofaza etiladi. Hech kim o‘zboshimchalik bilan
insonni yashash huquqidan mahrum qila olmaydi»
deb belgilangan.
Xalqaro huquqning insonparvarlik qoidalaridan
kelib chiqib, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi
insonning yashash huquqini uzviy va ajralmas deb
e’lon qiladi hamda kafolatlaydi. Bizda insonning
yashash huquqi qonunlarda gina e’lon qilinib qolmas-
dan, balki juda ko‘p vositalar bilan ta’minlanadi.