O‚zr konst o‚rganish 3826. qxd

Hozirgi kunda BMT inson taqdiri bilan bog‘liq
bo‘lgan quyidagi muammolarni:
●
xalqlar va inson huquqlariga qarshi harbiy kuch
qo‘llash va tahdid qilishni tugatish;
●
asosiy inson huquq va erkinliklariga hurmat ustu-
vorligini ta’minlash;
●
barcha uchun umumiy bo‘lgan atrof-muhitni muho-
faza qilish va kelajak avlod uchun avaylab-asrab
saqlash;
●
insoniyat o‘zining bir butunligini anglashini ta’min-
lash kabi masalalarni hal qilmoqda.
Inson huquqlari umumjahon Deklaratsiyasi 30
moddadan iborat bo‘lib, ushbu xalqaro huquqiy huj-
jatda inson huquqlarining tartibini va qoidasini bel-
gilovchi huquqiy me’yorlar mujassamlashgan. Dekla -
ratsiya muqaddimasida uning maqsadi — insoniyat
oilasi a’zolariga xos bo‘lgan ma’naviyat, qadr-qimmat,
urf-odatlarni, ularning teng va ajralmas huquqlarini
tan olish ekanligi ko‘rsatilgan. Inson manfaatining
ustunligi Deklaratsiyaning umumiy tamoyillarida to‘la
namoyon bo‘ladi.
Bular:
●
inson huquqlarini hurmat qilish;
●
inson huquqlarining tengligi;
●
inson erkinligi;
●
inson huquqlarini amalga oshirishning demokratik
jara yoni;
54

---

●
inson huquqlarini ta’minlashning adolat tamoyilidir.
Iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquqlar to‘g‘risida-
gi xalqaro Pakt hamda Fuqarolik va siyosiy huquqlar
to‘g‘risidagi xalqaro Paktlarning moddalarida inson-
ning huquqlari aniq bayon etilgan:
●
yashash huquqi insonning ajralmas huquqidir;
●
hech kim o‘zboshimchalik bilan insonni huquqidan
mah rum qila olmaydi;
●
hech kim azob-uqubatga solinmasligi, unga nisbatan
shafqatsiz, noqonuniy yoki qadr-qimmatini xo‘rlov -
chi muomala qilinmasligi yoki jazolanmasligi kerak;
●
har bir inson ozodlik va shaxsiy daxlsizlik huquqiga
ega; hech kim o‘zboshimchalik bilan hibsga olinishi
yoki hibs da saqlanishi mumkin emas;
●
biror-bir davlat hududida qonuniy ravishda bo‘lgan
har bir kishi ushbu hudud doirasida erkin ko‘chib
yurish va yashash joyini tanlash huquqiga ega;
●
har bir inson fikr, vijdon va din erkinligi huquqiga
ega.
Bu huquqlar insonga berilgan tabiiy huquqdir. Inson
qaysi davlat fuqarosi bo‘lishidan qat’i nazar, dunyoga
ke lishi bilan tabiiy huquqlarga ega bo‘lishi shart. Davlat
o‘z fuqarolariga faqat qo‘shimcha ra vishda siyosiy, iqti-
sodiy, ijtimoiy sohadagi ayrim huquqlarni beradi.
Bunday huquqlarni davlatlar o‘z Konstitutsiyalarida
ko‘rsatib qo‘yadilar.
O‘zbekiston Respublikasi 1991-yil 30-sentabrda
Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasini rasman
tan oldi. O‘zbekiston mustaqillikka erishgandan so‘ng,
inson huquqlariga bag‘ishlangan 70 ta xalqaro hujjat-
lardan 35 tasini ratifikatsiya qildi. O‘zbekiston Res 
-
pub likasi Par lamenti 1995-yil 31-avgustda ratifika tsiya
qilgan Iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquqlar to‘g‘ -
risidagi xalqaro Pakt, Fuqarolik va siyosiy huquqlar
to‘g‘ risidagi xalqaro Paktga fakultativ protokol, irqiy
kamsitishning hamma shakllarini tugatish to‘g‘risidagi
xalqaro konvensiya, qiynoq hamda muomala va jazo-
55

---

lashning qattiq, shafqatsiz, insoniylikka zid yoki qadr-
qimmatni kamsituvchi turlariga qarshi konvensiya va
boshqa xalqaro hujjatlar shular jumlasidandir. Ra 
ti -
fikatsiya qilingan bu hujjatlardagi qoidalar yuqorida
ta’kidlanganidek, respublika qonunchiligida, birinchi
navbatda O‘zbekiston Respublikasi Konstitu 
tsiyasida
mustahkamlangan.