Менга берилган материални ўзбек тилига таржимон қилганимда рус сўзларининг айримларини қуйидаги таржима қилиб ишлатганман

силжиган квадратуравий фаза мануляцияси 
(СКФМн) 
қўлланилади. Унинг мақсади шундаки, иккала квадратуравий 
ташкил этувчилар фазалари хилма хил вақтда ўзгарадилар ва 
натижада умумий сигнал фазасининг 180
0
ўзгаришига йўл 
қўйилмайди.
Бундай усул билан модуляцияланган сигнални 
қабул қилиш тизими аналог сигналларни қабул қилишдан кескин 
фарқ қилади. 
Бундай кўп позицияли ФМн,КАМн ва КФМн сигналларни 
қабул қилувчи қурилманинг ташкилий чизмаси 5.6-расмда 
келтирилган. 
Ушбу қабул қилгич киришига оралиқ частотадаги (ОЧ) 
узлуксиз сигнал берилади
. 
Бу сигнал кучайтиришни автоматик 
бошқариш (КАБ) блокидан ўтади.
Алоқа тизимларида энергетик 
самарадорликни ошириш учун баланс модуляцияси қўлланилади 
ва унда ўртадаги ташувчи сигнал олиб ташланади (сўндирилади). 
Аммо қабул томонда квадратуравий ташкил этувчи сигналларни 
олиш учун ташувчи сигнал тикланади. 
5.6-расм. Квадратуравий амплитуда манипуляцияли қабул 
қилгичнинг ташкилий чизмаси 

---

225 
Бу амал ташувчини тиклаш блокида бажарилади ва бунинг 
учун таянч генераторга асосан частотани фазавий автосозлашдан 
(ЧФАС) фойдаланилади
. 
Аммо бу жараён аналог PAL ёки NTSC 
тизимида ранг синхронизациясини ифодаловчи таянч сигнал 
узатилишидан мураккаброқ, чунки бу ҳолатда рақамли 
тизимларда таянч сигнали мавжуд эмас.
Шу сабаб, ташувчини 
тиклаш учун мураккаб кўринишдаги ЧФАС “қарор бўйича 
тескари алоқалар” деган схемалар қўлланиладилар. Бундай 
қурилмаларда, қабул қилинган сигнал квадратуравий ташувчига 
кўпайтирилади ва квадратуравий ташувчилар кучланиш билан 
бошқариладиган созланувчи генератор орқали ҳосил қилинади. 
Сўнгра кўпайтма сигнал хатоликлар детекторига тушади ва у 
даврий равишда қабул қилинаётган символларнинг тўғрилиги 
ҳақидаги ахборот бўйича қарор қабул қилади.Агар хатолик 
аниқланса, 
детектор 
чиқишида 
бошқарувчи 
кучланиш 
шаклланади ҳамда у тескари боғланиш орқали кучланиш билан 
бошқариладиган генераторнинг частотаси ва фазасини созлайди 
ва символ хатоликлари йўқотилади. Шундай қилиб, ЧФАС 
тизими даврий равишда ташувчи генератор частота ва фазасини 
коррекциялайди 
(созлайди), 
яъни 
назорат 
каналида 
детекторланаётган символлар хатоликларини пайдо бўлишини 
йўқотади. 
Бошқариладиган генератор частотасини созлашда, қабул 
қилинаётган сигнални детекторлашдаги хатоликларни йўқотиш 
мақсадида вақт бўйича ушлаб туриш (кечиктириш) бошқариш 
генераторининг созлаш вақтидан кўпроқ қилиб танланади.
Шундай қилиб, ташувчини тиклаш блокининг чиқишида 
биринчи квадратуравий ташкил этувчи