Менга берилган материални ўзбек тилига таржимон қилганимда рус сўзларининг айримларини қуйидаги таржима қилиб ишлатганман

) 3
дБ
га тенг 
бўлса, 
панжарасимон 
декодернинг 
киришидаги 
нисбий 
хатоликлар қайтарилиши 10 
-1
... 10
-2 
бўлса, ушбу декодернинг 
чиқишида 10
-4 
гача камаяди ва Рид – Соломон декодера эса 10
-
10
,... 10
-11 
гача янада камаяди. 
 
 

---

219 
5.4. Рақамли телевидениеда сигналларни узатишда 
қўлланиладиган модуляция усуллари 
 
Рақамли телевизион сигналларни модуляциялашнинг асосий 
хусусиятларидан 
бири 
модуляцияланаётган 
ташувчи 
кўрсатгичларда бир неча дискрет қийматлар пайдо бўлиши 
мумкин. Бундай модуляциялаш 
манипуляция
дейилади. 
Ташувчининг тебранишларининг кўрсатгичлари дискрет ва вақт 
бўйича ўзгаради. Маьлум вақт интервалида ушбу кўрсатгичлар 
ўзгармас бўлса, бу 
интервалли символ
ёки 
канал символининг 
интервали
дейилади. 
Ҳар бир символ интервалида битта ёки бир неча канал 
символини пайдо қилувчи битлар узатилади. 
Бунда аналог телевидениеда ташувчининг модуляцияси 
телевизион 
сигнал 
дастурларини 
радиоканаллар 
орқали 
тарқатишга хизмат қилса, рақамли телевидениеда яна қўшимча 
транспорт оқимидаги рақамли символлар узатиш тезлигини 
мавжуд бўлан телевизион радиоканалларнинг ўтказиш қобилияти 
билан мослаштириш талаб этилади. лозим. Шундай қилиб, бир 
томондан алоқа полосасинингли частота каналидан самарали 
фойдаланиш талаби бўлса бошқа томондан халақитбардошликни 
етарли даражада аниқ таьминлашдир. Шу сабаб рақамли 
телевидениеда анча мурраккаб, кўп сатҳли модуляциялар 
қўлланилади. 
Частота 
полосасининг фойдаланиш самарадорлигини 
ошириш учун канал символларида, имкон борича, узатилаётган 
ахборотнинг кўпроқ битлари бўлиши лозим. Бунинг учун 
исталган вақтда алоқа каналида 2 та (0 ёки 1) эмас, имкони 
борича кўпроқ мумкин бўлган қийматлар бўлиши керак. Агар бир 
канал символларида 16 сатҳли кодлаш қўлланилса, бирданига 4 
бит маълумот символини узатиш мумкин ва бу эса маълумотлар 
узатиш тезлигини 4 марта оширади. Бунда махсус манипуляция 
тури қўлланиши натижасида икки сатҳли рақамли сигнал кўп 
сатҳлига ёки квази узлуксизга айланади. Масалан: амплитуда 
манипуляциясида амплитуда қийматларига мос ташувчилар сони 
орқали 
эришилади. 
Частота 
манипуляциясида 
ташувчи 

---

220 
частоталари мос бўлиши ва фаза манипуляциясида сигнал 
фазалари бўлиши орқали амалга оширилади.
Демак, амплитуда манипуляцияси қўлланилганда,бунга 
эришиш учун, шунга яраша ташувчининг амплитуда қийматлари 
сони, частота манипуляциясида етарли бўлган частоталар 
сони(қиймати) ва фаза манипуляциясида эса сигналнинг фазаси 
қийматлари бўлиши таъминланади. Бундай холат эса тизимнинг 
халақитбардошлигини ёмонлашишига олиб келади, чунки қабул 
қилгич 2та сигнал қийматини эмас, балки кўпроқ сигнал 
қийматларини қабул қилишга мажбур бўлади. 
Қабул қилинган сигналлар сатҳларини ишонарли фарқлаш 
учун алоқа каналида сигнал/ шовқин нисбати сатҳини кўтариш 
керак, яъни телевизион сигналларни узатгич қурилмаси 
қувватини кўтариш лозим. Бу алоқани ташкил этишнинг асосий 
назарий хусусиятларидан бири, яъни белгиланган, ўзгармас 
частоталар кенглигида каналнинг ўтказувчанлигини ошириш 
учун сигнал / шовқин нисбатини кўтариш кераклигидир. 
Қуйида кўп тарқалган рақамли сигнални модуляциялашнинг 
усулларини кўриб чиқамиз: